Serbest bölgelerdeki ihracat artışı KOBİ’lere yarıyor

Yusuf KILINÇ

SEBKİDER Başkanı

Yüksek teknolojili üretim merkezleri olan serbest bölgelerin ihracatı son 5 yılda yüzde 55 artarken, ülke içindeki firmalarla ticareti ise yüzde 51 oranında artış gösterdi. 2018 yılında Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 4’ünü gerçekleştiren serbest bölgeler, 2023 yılında 13 milyar dolara yaklaşan tutarla bu oranı yüzde 5’e çıkardı. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalar, uluslararası pazarlardan sağladıkları payı artırırken, yerel KOBİ’lerle ticaretlerini de artırdı.

Bölgedeki firmaların iç pazardaki firmalarla gerçekleştirdikleri ticaret 2018 yılında 2,5 milyar dolardan, 2023 yılında yaklaşık 3,8 milyar dolara çıktı.

Yüzde 51 oranındaki bu artışın, bölgelerdeki firmaların dış pazarlarda sağladıkları büyümeyi, iç pazardaki KOBİ’lerle ticaretlerine de yansıtmasından kaynaklandı. Son 2 yılda yurt dışından bölgelere yapılan ticaretin yüzde 16,8 küçüldü, buna karşılık ülke içindeki firmalarla ticareti ise arttı. Tedarik sürecinin daha hızlı olması nedeniyle serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalar yerel firmalarla gittikçe daha fazla ticaret yapıyor. Özellikle pandemiden sonra serbest bölgelerin yurt içindeki KOBİ’lerle ticareti daha da önem kazanmış durumda. Serbest bölgelerimizdeki firmalar ihracatlarını artırırken, ülkemizdeki KOBİ’lerle daha çok ticaret yapıyor ve onların da ihracattan pay almasını sağlıyor.

KOBİ’ler bina ve arsaya sermaye ayırmadan üretim yapabiliyor 

Finansmana erişimin daha da zor olduğu günümüz koşullarında KOBİ’ler, serbest bölgelere gelerek bina ve arsaya sermaye yatırmadan, tüm birikimlerini üretim faaliyetlerinde kullanıp küresel pazarlara açılabilir. Bu imkân ihracata sağlanan vergisel teşviklerle birleşince çok büyük rekabet avantajına dönüşüyor. KOBİ’lerimiz, onlara sağlanan olanaklardan daha fazla yararlanmak üzere serbest bölgelerde yatırım yapmalı.

KOBİ’lere uluslararası pazarlara açılma fırsatı sağlıyor

Yurt dışından ya da ülke içinden yarı mamul olarak gelen ürünlerin işlenerek yüksek katma değerli ürün şeklinde ihraç edilmekte. Serbest bölgelerin havacılık, otomotiv, yazılım, yat- gemi inşası ve tamiri, medikal aletler, hazır giyim sektörleri ile Ar-Ge faaliyetleri olmak üzere çok farklı sektörlerde faaliyet gösteren, aralarında küresel ölçekte dev firmaların da bulunmakta. Güçlü endüstri merkezleri olduğunu ve buradaki firmalarla iş yapan Türk firmalarının uluslararası pazarlara açılma fırsatı da yakalamakta.

İhracat odaklı üretime sağlanan teşviklerden yararlanmak amacıyla serbest bölgelere gelen ulusal ve uluslararası yatırımcılar, yurt içi üretimin artmasına ve yerli işletmelerin gelişmesine de katkı sağlar. Bölgelerdeki firmalar uluslararası pazarlara sunmak üzere üretim yaparken, maliyet ve zaman avantajı sunacağı için bu üretim süreçlerini destekleyecek hammadde tedariğini yerel firmalardan sağlamayı tercih etmektedir.  Bölgelerde faaliyet gösteren uluslararası şirketler, yerel işletmelere yeni teknolojiler ve iş yapma yöntemlerini aktarırken, yerli şirketler de bu bilgi ve teknoloji transferi sayesinde rekabetçiliklerini artırabilir.

Serbest bölgelerle gelişen altyapı kalkınmayı hızlandırıyor 

Serbest bölgelerin bulundukları bölgelerde yollar, limanlar, depolama tesisleri gibi yerel altyapıların gelişmesine de katkıda bulunduğunu ve bu gelişmelerin yurt içi ticareti ve lojistiğin verimliliğini artırıyor. Bu yatırımlar ekonomik faaliyetleri de geliştiriyor. Yeni iş fırsatları yaratan bu gelişmeler işsizlik oranlarını düşürürken, gelişen lojistik altyapı, ürünlerin daha hızlı ve güvenli bir şekilde taşınmasını sağlayarak ticaretin maliyetlerini düşürmekte ve hızını artırmaktadır. Bu sayede hem iç ticaret hem de uluslararası ticaret artıyor. Üretim ve dağıtım süreçlerinin gelişmesi yerel ve yabancı yatırımları arttıracağı için sağlanan bu gelişmeler sadece serbest bölgelerde değil, çevresindeki diğer bölgelerde de ekonomik kalkınmayı teşvik etmektedir.