Şansımızı yönetebilir miyiz?
Hepinize mutlu, başarılı ve şanslı bir 2023 diliyorum. Mutluluk ve başarıya nasıl ulaşacağımız konusunda fikirlerimiz vardır ama şans elimizde olmayan bir şey. Yoksa öyle değil mi? Nöroloji profesörü James Austin’in şans sınıflandırmasını konuşalım.
Dr. Austin 1978’de yayınladığı Kovalamak, Şans ve Yaratıcılık (Chase, Chance, & Creativity) eserinde dört tip şans olduğunu belirtmiş. Ben de kendi görüşlerimi bu çerçevede paylaşayım.
BİR: İLAHİ HEDİYE: Genelde şans deyince bunu kastediyoruz. Örneğin içine doğduğumuz şartlar, hiç beklenmedik anda önümüze açılan kapılar, piyangoda büyük ikramiye çıkması veya filmlerdeki gibi doğru insan ile aniden denk gelivermek. Bu konuda yapacak pek bir şey yok. Ben çocukken mahalle bakkalımızda satılan oyunun ismi gibi: ‘şans, talih, kader kısmet’.
İKİ: HAREKETLE GELEN ŞANS: ‘İnsan kendi şansını kendi yaratır’ sözüyle kast edilen durum. Özeti, sürekli hareket halinde olmak… Yeni insanlarla tanışarak, yeni bilgiler edinerek ve yeni fikirler konuşarak şansı yakalama ihtimalini artırmak. Gerek kişiler gerekse şirketlerin üzerinde durması gereken bir konu. Örneğin araştırma geliştirme çalışmalarını fonlayan, erken aşama girişimlere yatırım yapan, uluslararası işbirliklerini kovalayan bir firmanın daha iyi ürün/ hizmet sunma 'şansı’ çok daha yüksek. Ancak pek çok şirkette bu süreç sistematik biçimde yönetilmiyor.
ÜÇ: FARKINDALIKLA GELEN ŞANS: Artan bilgi ve tecrübe sayesinde doğru konumu almak ve fırsatı yakalamak. 1986 Dünya Kupası’nın Gol Kralı Gary Lineker’in 2022 Dünya Kupası’nda yaptığı yorum buna güzel bir örnek: ‘Messi maçı oynarken bir yandan da oyunu tepeden izliyor’. Başarılı forvetlere ‘beleşçi, top ona geliyor’ derken iki kez düşünmekte yarar var!
DÖRT: YEGÂNELİKTEN GELEN ŞANS: Çeşitli kişisel özellikler (geçmiş başarıları, iletişim kabiliyeti, ilginç bir kişi olma, kişisel marka) sebebiyle fırsatların size gelmesi. Diyelim ki yüksek potansiyeli olan bir girişim kurdunuz ve yatırımcı arıyorsunuz. İlk gideceğiniz kişi daha önce çeşitli başarılar kazanmış bir yatırımcı olmaz mı? Diyelim ki çok yaratıcı bir senaryonuz var ve oyuncuları belirliyorsunuz. İlk gideceğiniz kişiler en popüler/ başarılı oyuncular olmaz mı? Tersten söyleyecek olursak, Warren Buffett veya Jennifer Lawrence iseniz en iyi fırsatlar herkesten önce size gelecektir.
Ancak mesele burada bitmiyor. Zira, bence en kritik adım, şansla ne yaptığımız. Bunun için şansa hazır olmak, elimize geçen fırsatın kıymetini bilmek ve ne yapmak/ nereye gitmek istediğiniz konusunda net olmanız şart.
Tüm okurlarımıza bol şans!