Sanayi şirketlerinin dış ticaretinde sıkışma mı, dönüşüm mü?
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) girişim özeliklerine göre dış ticaret verileri, sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimlerin ürün gruplarına göre dış ticaret performanslarında 2023 yılında dikkat çeken bazı değişimlerin izleri var.
Elimizdeki verilerle bunun bir sıkışmanın sonucu mu, dönüşümün sonucu olduğunu kesin olarak söylemek mümkün değil. Ancak ihracatta motor rolü oynamış bazı temel sanayi sektörlerinin sıkıntılı bir süreç yaşamakta olduğu tespitini yapabiliyoruz. Bu sektörlerin hem istihdam hem de üretim kapasitesi açısından ekonomide önemli yer tutan sektörler olması, konuyu yakından takip etmeyi gerekli kılıyor.
- TÜİK verilerine göre sanayi sektöründeki (Söz konusu istatistikte sanayi gruplaması altında inşaat da yer alıyor. Ancak bu genel değerlendirmenin sonuçlarını etkileyecek boyutta değildir.) girişimlerin ihraçtı 2023 yılında 140,86 milyar dolardan 143,05 milyar dolara çıkarken ithalatları 180,01 milyar dolardan 169,43 milyar dolara geriledi. Böylece sanayi girişimlerinin dış ticaret açığı 39,15 milyar dolardan 26.38 milyar dolara düştü.
- Toplam dış ticaret açığında 3.36 milyar dolarlık bir iyileşme ortaya çıkarken sanayi girişimlerinin dış ticaret dengesinde 26.38 milyar doları bulan bir iyileşme gerçekleşti.
- Toplam dış ticaret dengesindeki iyileşmeye en yüksek olumlu katkılar 5,42 milyar dolar ile kimya sektöründen, 3 milyar dolar ile madencilikten, 1,15 milyar dolar ile kâğıt ürünleri ve 2,78 milyar dolar ile su temini, kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirilmesi sektörü yaptı.
- Buna karşın en büyük olumsuz katkılar 9,91 milyar dola ile otomotivden, 9,89 milar dolar ile ana metalden, 3.62 milyar dolar ile elektronikten, 3,13 milyar dolar ile makine ve teçhizattan, 2,41 milyar dolar ile elektrikli teçhizattan, 1,72 milyar dolar ile giyim eşyalarından ve 1,07 milyar dolar ile inşaat malzemelerinden geldi.
- Sanayi girişimlerinin dış ticaret dengesindeki değişime olumlu ve olumsuz katkı yapan sektörler de yine aynı sektörler.
- Sonuç olarak dış ticarette açığı artan veya fazlası azalan sektörlerin hemen hepsi, Türkiye’nin ihracatında başa güreşen sektörler. İhracatın ana sektörlerinde dış rekabette bir zorlanma yaşandığı görülüyor.
- Dış ticaret dengesine en yüksek olumlu katkının kimya sektöründen gelmesi, teknoloji içerikli ihracat açısından olumlu bir işaret olarak görülebilir. Ancak en yüksek olumlu katkıyı yapan diğer sektörlerin tarım ve madencilik olması, bunu bir dönüşüm olarak yorumlamayı zorlaştırıyor.