Sahipsiz Hayvanlara İlişkin Kanunda Belediyelere Getirilen Yükümlülük ve Sorumluluklar

Ahmet Arslan

CPA, MBA

Hayvan severler tarafından çokça eleştirilen 7527 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun TBMM’de kabul edilmiş olup, söz konusu kanun belediyelere sahipsiz hayvanların bakımı ve takibine ilişkin bir takım ilave görev ve sorumluluklar yüklemektedir.

1. Hayvan bakımevlerini kurmak ve bu amaçla kaynak ayırmak

7527 sayılı Kanunla 5199 sayılı Kanun’a şu geçici madde eklenmiştir:

“GEÇİCİ MADDE 4- Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu yirmi beş bini aşan belediyeler 31/12/2028 tarihine kadar ek 1 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin koşullarını iyileştirmekle yükümlüdür.

Belediyeler 31/12/2028 tarihine kadar birinci fıkra gereğince hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde beşi oranında kaynak ayırır. Bu oran büyükşehir belediyelerinde binde üç olarak uygulanır. Bu fıkra uyarınca ayrılan ödenekler başka bir amaç için kullanılamaz.

Belediyelerce bu maddenin ikinci fıkrasında belirlenen oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40’ı, tevsik edilmesi kaydıyla ilgili belediyeye Hazine ve Maliye Bakanlığınca aktarılır. Ancak, aktarılacak tutar hiçbir şekilde ikinci fıkrada belirlenen oranların yüzde 40’ını geçemez. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31/12/2025 tarihine kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorundadır.”

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun değişiklikten önceki halinde de belediyelerin hayvan bakımevleri kurma görev, yetki ve yükümlülüğü bulunmakla birlikte 7527 sayılı Kanun’la 5199 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikle sadece büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler için hayvan bakımevleri kurma zorunluluğu getirilmiş, dolayısıyla nüfusu 25 bini aşmayan belediyeler söz konusu zorunluluk kapsamı dışına çıkarılmıştır. Öte yandan, daha önce zorunluluk kapsamında nüfusu 25 bini aşan sadece büyükşehir ilçe belediyeleri bulunduğu halde, kanunda yapılan düzenleme ile büyükşehir ilçe belediyesi olup olmadığına bakılmaksızın nüfusu 25 bini aşan tüm belediyeler zorunluluk kapsamına dahil edilmiştir.

Söz konusu zorunluluğun yanı sıra bu zorunluluğun yerine getirilmesi amacıyla hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde beşi (büyükşehir belediyelerinde binde üçü) oranında kaynak ayırma zorunluluğu da bulunmaktadır. Nüfusu 25.000’i aşmayan belediyeler ise söz konusu kaynak ayırma zorunluluğu kapsamı dışına çıkarılmıştır.

Belediyelerin mali kaynaklarının bu yükümlülüğü yerine getirmede yeterli olamaması nedeniyle zorunluluk getirilen belediyelerin hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmakla ilgili maliyetlerinin %40’ının Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca karşılanması öngörülmektedir. Fakat söz konusu maliyetin Hazinece karşılanması için belediyelerce bu amaçla yapılan harcamaların her yıl bu amaçla ayrılan ödeneklerin toplam tutarını geçmesi şartına bağlanmıştır. Başka bir deyişle, belediyelerin hayvan bakımevlerine ilişkin maliyetlerinin bu amaçla ayrılan ödeneklerin toplam tutarını aşmaması halinde Bakanlıkça belediyeye herhangi bir kaynak aktarımı yapılmayacaktır. 

2. Yaptırım

Kanunda belediyelerin hayvan bakımevleri kurma, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirme ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakma yükümlülüğü getirilen belediyelerin söz konusu yükümlülüğü yerine getirmemesi halinde belediye başkanı ve meclis üyeleri ile diğer ilgili belediye yetkililerine adli yaptırım uygulanacağı belirtilmiştir.

Kanunda yapılan düzenlemeye göre;

“Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu yirmi beş bini aşan belediyeler bakımından, geçici 4 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek veya sahiplendirilinceye kadar bakmak için sarf etmeyen ya da bu kaynağı başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.”

Tekrar ifade etmek gerekirse söz konusu yaptırım sadece hayvan bakımevi kurma, sahipsiz hayvanları toplama, rehabilite etme veya sahiplendirilinceye kadar bakma yükümlülüğü getirilen belediyeler (büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25.000’i aşan belediyeler) açısından söz konusudur.

Sonuç

7527 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la;

- Sahipsiz hayvanlara ilişkin bakımevi kurma ve sahipsiz hayvanları toplama, rehabilite etme veya sahiplendirilinceye kadar bakma zorunluluğu sadece büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan tüm belediyeler için öngörülmüş olup, diğer belediyeler söz konusu zorunluluk kapsamı dışına çıkarılmıştır.

- Söz konusu zorunluluğun gerektirdiği maliyetlerin bir kısmının (%40) Hazine tarafından karşılanması öngörülmüştür.

- Söz konusu zorunluluğa uyulmaması adli yaptırıma bağlanmıştır.

Yapılan söz konusu düzenlemelerin sahipsiz hayvan sorununun çözümüne katkıda bulunması dileğiyle.