Rusya-Batı ticareti Türkiye üzerinden mi dönüyor?

Bütün dünyanın gözü Rusya-Türkiye ilişkilerinde. Ukrayna işgalinden sonra Batı’nın uyguladığı yaptırımlar bir nevi Rusya’yı dünya ekonomik sisteminden tecrit etme amacı taşıyordu. Bir NATO üyesi olmasına rağmen Türkiye bu yaptırımlara dahil olmadı fakat karşısında da durmadı. Batı’nın da bu süreçte Rus gazına ve Rus-Ukrayna tahılına ihtiyacı olduğundan Türkiye’nin bu arabulucu rolüne ses çıkarmadığını, hatta bilakis bundan hoşnut olduğunu gözlemledik. Bu arabuluculuk en son “Tahıl Koridoru” konusunda somutlaştı.

2 hafta önce İran’da yapılan görüşmelerin ardından dün de Soçi’de Putin ve Erdoğan görüştüler. Bu görüşmeden özellikle ticaretin artırılması ve yerel paralar cinsinden ticaretin gerçekleştirilmesi kararları çıktı. Bu hafta içi de Rusya’ya uygulanan yaptırımların Türkiye üzerinden delinmesine ilişkin endişelerin varlığı uluslararası medyada birçok kaynakta yer aldı. Hatta bir haberde İtalya’dan Rusya’ya ihrac edilecek malların Türkiye üzerinden geçirildiği iddia edildi. Şöyle ki önce İtalya Türkiye’ye ihracat yapıyor, aynı mallar Türkiye üzerinden Rusya’ya ihrac ediliyor. Böylelikle Rusya yaptırımları delmeden mal almış oluyor.

Rusya-Türkiye dış ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması hedefi kondu liderler tarafından. Hatırlayacaksınız daha önce de ABD’yle 100 milyar dolar ticaret hacmi hedefi koymuştuk. Peki mevcut durumda hangi seviyedeyiz? Rusya’yla ticaret hacmimiz 2021’de yaklaşık 35 milyar dolar. Bunun 29 milyar doları ithalat, kalanı da ihracat. 2022’nin ilk 7 ayında ithalatımız 32 milyar dolar, ihracatımızsa 3.8 milyar dolara yükseldi. Aylık yaklaşık ortalama 5 milyar dolar dış ticaret hacmi anlamına gelir ki bu da bizi yıl sonunda 60 milyar dolara taşır. Aylar itibariyle baktığımızda toplam ithalat ve ihracatımız içinde Rusya’nın payı artıyor. Bunda tabii ki Rusya’dan gerçekleştirdiğimiz yüksek tutarlı enerji ithalatının payı büyük. Zira enerji fiyatları arttıkça aslında dış ticaret hacmimiz de artmış oluyor ki bu pek istediğimiz bir dış ticaret hacmi artırma yöntemi değil.

 İtalya’nın yaptırımları deldiği idiiaları

Aşağıdaki grafikte toplam dış ticaretimiz içindeki Rusya’nın payını görüyorsunuz. Özellikle Ukrayna işgalinden sonraki ihracatımız içindeki payı dikkatinizi çekmiş olmalı. Batı’nın boşalttığı yeri kullanıp buralarda pay almayı başarmış görünüyoruz. Diğer taraftan akla yukarıdaki Batı’nın ihracatını bizim üzerimizden yapması iddiası geliyor. Bu iddiayı şimdilik buraya park edelim. Sonra döneceğiz.

İtalya’yla yapılan ticaret rakamlarına baktığımızdaysa özellikle İtalya’ya yaptığımız ihracat tarafında değerli maden ihracatının hem mutlak olarak hem de oransal olarak arttığını görüyoruz.

Aşağıdaki grafikte de görüldüğü gibi 2021 sonunda %4 olan değerli maden ihracatının İtalya’ya olan ihracat içindeki payı %8’lere gelmiş durumda. Yukarıdaki iddiayla birleştirince değerli madenlerin bir ödeme aracı olarak mı kullanıldığı sorusu akla geliyor. Takdir edersiniz ki bu çıkarımları TÜİK’in herkese açık verileri üzerinden gerçekleştiriyorum. İlgili artışların bambaşka sebepleri de olabilir. Bu iddiaları biraz daha derinlemesine analiz etmek için İtalya’dan yapılan ithalatta herhangi bir kalemde arızi bir artış var mı? Rusya’ya olan ihracatımızda alışılmışın dışında bir hareket var mı? gibi sorulara da yanıt aramamız gerekecek. O yanıtları da önümüzdeki haftaki yazımızda arayalım.