Rus ruleti oynanacak zaman mı?

Petrolde tam bir Rus ruleti oynanıyor. Bu oyunun kaybedeni ve kazananları olacak. Pazar payını korumak isteyen Suudi Arabistan ve Rusya savaşa hazırlıklı giriyorlar. Rusya petrol şirketlerini sübvanse edecek imkana sahip. Suudiler de öyle. Fiyat düşüşünün olumsuz etkisini bir süre kaldırabilirler ama devlerin savaşında arada ezilenler Nijerya, Irak, Cezayir ve Venezuela gibi ekonomisi büyük ölçüde petrole bağımlı ülkeler olacaktır. Bir de kaya gazı ve petrolüne yatırım yapan ABD’li yatırımcıların canı yanacak. Üretim ve rafinajı pahalı, üstelik kalitesi düşük bir ürüne yüksek fiyat varsayımı ile milyarlarca dolar borçlanıp yatırım yaptılar. Bu borçların ödenememesi durumunda kaybedenler arasına borç veren banka ve yatırımcılar da katılacaktır. İlk etapta olumlu etkilenecekler de var. Türkiye gibi ithal petrol bağımlılığı neredeyse yüzde 95 olanlar dış denge, enflasyon ve büyümede bu etkiyi hissedecekler. Petroldeki her 10 dolarlık hareketin cari açığı 4.5 milyar dolar, yüzde 1’lik değişimin enflasyonu yarım puan etkilediği gibi hesaplar yapılıyordu. MB’nin yüzde 8.2’lik 2020 enflasyon tahmini 57.7 dolarlık ortalama petrol fiyatı varsayımına göre yapılmıştı. Eğer Brent bu yıl 40 dolar civarında seyredecekse bu durum göstergelere olumlu yansıyabilir.

Savaş OPEC’in piyasayı dengelemek için önerdiği günlük 1.5 milyon varillik kısıntıyı Rusların reddetmesiyle başladı. Riyad, Moskova’yı anlaşmaya zorlamak için hem fiyat kırdı, hem de günde 9.7 milyon varil olan arzı 12.3 milyona kadar çıkarmakla tehdit etti. Ruslar ise karşı hamle olarak 300,000 varillik artış sinyali veriyorlar. Tam bir Rus ruleti. Oysa IEA başkanı Fatih Birol’un uyardığı gibi “Petrol fiyatlarıyla Rus ruleti oynanacak zaman değil.” Çünkü Coronavirüs nedeniyle Çin gibi petrol ithalatçısı ülkelerde büyümenin yavaşlaması petrole talebi zayıflatıyor. Bu ortamda vanaları açmak arz lehine olan makası daha da genişletir.

Masa devrildi ama kapılar henüz kapanmadı. İlk gün yüzde 24 düşen fiyatlar, Salı kısmen toparladı. Dün 37 dolar civarındaydı. Eğer talep daralırken arz artmaya devam ederse 20’li seviyeler görülebilir. Tahminlerde revizyon başladı bile. Mesela Goldman 2 ve 3’üncü çeyrek tahminini 30 dolara çekti. Düşük fiyat kalıcı olursa ne olur? Ekonomisi zayıf bazı petrol üreticisi ülkelerde sosyal çalkantılar çıkabilir. Düşük maliyetli petrol üretse dahi oluşacak gelir kaybı Suudi veliaht prens MBS’in ülkedeki iktidar savaşında elini zayıflatabilir. Trump’ın oy deposu olan yerlerde yatırım yapan kayacıların zora girmesi ve istihdam kısmasıyla başkanlık seçiminde oy kaybedebilir. Kayagazcıları zorlayarak ABD’nin Roseneft yaptırımlarının öcünü aldığı için mutlu olan Putin bile politik olarak zarar görebilir.