Reel sektörde yüzler asık!

✔ İmalat sanayinde işlerin iyi gitmediğinin bir işareti daha...

✔ Reel kesim güven endeksi ağustosta son iki yılın en düşük düzeyine geriledi.

✔ Endeks ekonomik kriz dönemlerinde olduğu gibi yeniden 100'ün altına inebilir.

Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilen iktisadi yönelim istatistiklerinden elde edilen reel kesim güven endeksi bir süredir gidişatın pek de iyi olmadığını gösteriyordu; dün açıklanan ağustos ayına ilişkin veriler bu kötü gidişin iyice belirginleştiğini ortaya koydu.

Hep vurguluyorum, bazı verileri öyle bir ya da iki aylık gidişata bakarak değerlendirmek doğru olmaz diye. Bir eğilim oluştuğundan söz edebilmek için daha uzun dönemli bir değerlendirme gerekiyor. İşte reel kesim güven endeksinde artık bir eğilimden söz edebiliriz. Bu eğilim, endeksin yönünün aşağı doğru olduğunu gösteriyor.

Reel kesim güven endeksiyle neyin ölçülmeye çalışıldığını Merkez Bankası’nın açıklamasıyla bir cümlede özetleyelim. Şöyle diyor Merkez Bankası:

“İktisadi yönelim istatistikleri ile imalat sanayinde faaliyet gösteren işyerlerinin üst düzey yöneticilerinin, yakın geçmiş ve mevcut durum hakkındaki değerlendirmeleri ile geleceğe yönelik beklentilerinin izlenerek, imalat sanayinin kısa dönemdeki eğilimlerini yansıtacak göstergelerin üretilmesi amaçlanmaktadır."

Yani imalat sanayi mevcut durumu nasıl okuyor ve gelecekten ne bekliyor; işte bu endeksle bunu görüyoruz. Ve ne yazık ki imalat sanayinde yüzlerin asık olduğunu görüyoruz.

Reel sektör güven endeksinin ağustosta bir ay önceye göre bir miktar gerilemiş olmasının önemi yok. Ama bu gerileme artık bir eğilime dönüşmüş durumda.

Geçen yılın ocak ayından bu yana olan dönemin grafiğini oluşturduk; geçen yıl temmuzda zirveye çıkan endeks, sonrasında düşüşe geçmiş. Aralıkta dip oluşmuş; bu yılla birlikte bir artış ve ilk beş ay neredeyse yatay bir seyir, sonrasında ise hızlı bir gerileme. Reel kesim güven endeksi üç-dört ay önce 110’a yakınken, ağustosta 102’ye kadar gerilemiş.

Son iki yılın en düşüğü

Reel kesim güven endeksi ağustosta indiği 102.1’lik düzeyle son iki yılın en düşük düzeyine gerilemiş oldu.

Endeks 2020 yılının temmuz ayında 100.7 düzeyindeydi.

Zaten 2020 yılının ortası, pandemi dolayısıyla tüm göstergelerin fena halde bozulduğu bir dönemdi. Reel kesim güven endeksi de o yıl mart-haziran döneminde dört ay boyunca 100’ün altında seyretmiş, hatta nisanda 66.8’e kadar inmişti.

Gidişatı iktidar da görüyor

Reel kesim güven endeksinde de kendini gösteren ekonomide durgunluk sinyali zaten uzun süredir alınıyor. Ekonomide bir yavaşlama ortaya çıkacağı kaygısı hakim ve Merkez Bankası’nın politika faizi buna çare olacağı umuduyla geçen hafta 1 puan daha bu yüzden aşağı çekildi ya...

Bu arada yeri gelmişken belirtelim; faiz indiriminin devamı sayılabilecek şekilde Merkez Bankası’nın geçen hafta sonu yaptığı düzenlemeyle bankacılık sistemi adeta kilitlendi ve kredi kullanımı neredeyse tümüyle durdu. Bankalar ve BDDK arasında sürdürülen görüşmelerde de düne kadar mesafe alınamadı. Nasıl ama değil mi; öyle bir düzenleme yapılıyor ki uygulanması bir türlü mümkün olamıyor, çünkü yoruma açık o kadar çok yön var ki, bir türlü ortak nokta bulunamıyor.

Siparişlerdeki düşüş dikkat çekici

Reel kesim güven endeksini oluşturan alt kalemler içinde ağustosta en dikkat çekici gelişmenin siparişlerdeki düşüş olduğunu belirtelim. Son üç ayda alınan toplam sipariş miktarını gösteren ve temmuzda 104.8 olan endeks, ağustosta 95.8’e geriledi.

Gelecek üç ayın ihracat siparişini gösteren endeks ile sabit sermaye yatırımı endeksinde de belirgin bir düşüş var.