Ramazanda vergi konuları

Ramazan ayının ilk haftasını geride bıraktık. Bu aya özgü vergi düzenlemeleri yok ama yaygın olarak yapılan iş ve işlemler var, bunların da doğal olarak vergileme boyutu var. Bir kısmı yılda bir defa karşılaşılacak bu uygulamaları geçmişte de yazmıştım, küçük değişikliklerle yenilemek istedim. Bu arada konuyla ilgili yasal değişiklikler de var, onlara da dikkat çekmek isterim.

Çalışanlara verilen yemek bedelleri

Pandemi döneminde zaman zaman tam, zaman zaman da kısmi kapanma oldu. Kapanma dönemlerinde evlerden çalıştık. Dolayısıyla sanayi işletmeleri dışında çalışanlara yemek verilmesi esas olarak söz konusu olmadı. Bu dönemlerde yemek kartı/çeki uygulamasına da genel olarak ara verildi. Pandemi dönemi bitti ama evden çalışma kısmen de olsa kalıcı oldu. Dolayısıyla çalışanlara işyerinde yemek verilmesi uygulaması, en azından beyaz yakalılar için eski haliyle devam edemez hale geldi.

Öte yandan, ramazan ayında işyerinde yemek verilmesi uygulaması bazı çalışanlar için mümkün olmuyor. Bu çalışanlara işyerinde yemek verilmesi yerine nakit ödeme veya yiyecek paketlerinin verilmesi alternatif uygulamalar olarak karşımız çıkıyor. Bu uygulamalarda da yemek bedelinde istisna uygulanamıyordu.

3 Kasım 2022 tarih ve 7420 sayılı Kanun’la, gerek evden çalışanlar için gerekse de ramazanda işyerinde yemek hizmetinden yararlanamayanlar için yararlanılabilecek bir istisna düzenlemesi yapıldı. Çalışanlara nakit olarak ödeme yapılması halinde, kullanım amacına bakılmaksızın, yapılan ödemenin belli bir tutarı geçmeyen kısmı gelir vergisinden müstesna tutuldu.

Gelinen noktada yemek bedelinde istisna uygulaması özetle şöyle oldu:

- Çalışanlara işyerinde veya işyerinin müştemilatında yemek verilerek sağlanan menfaatler, tutarına bakılmaksızın gelir vergisinden müstesna.

- Çalışanlara dışarıda yemek verilmesi durumunda, yemek bedelinin 110 lirası vergiye tabi değil. Bu tutarın KDV’si de indirim konusu yapılabiliyor. Yemek bedeli bu tutarı geçerse, geçen kısım KDV dahil tutarıyla net ücret ödemesi kabul ediliyor ve üzerinden gelir vergisi stopajı ödeniyor.

- İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda, çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 110 lirayı aşmayan kısmı istisna kapsamında. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergiye tabi.

İftar yemekleri

Eski yaygın uygulamaya artık çok rastlanmasa da iftar yemekleri zaman zaman yapılıyor. Zannediyorum iyi otellerde hayli kalabalık topluluklara verilen yemekler için yapılan ödemeler de önemli tutarlara ulaşıyordur.

Yemek bedellerinin gider kaydedilip edilemeyeceği konusunda ihtiyatlı olmakta yarar var.

Ben bu yemeklere ait faturaların gider kaydedilip edilmemesi konusunda duruma göre farklı yaklaşılması görüşündeyim. Böyle bir iftar yemeği olur mu bilmiyorum ama iftar sadece bayiler, müşteriler, tedarikçiler için yapılıyorsa, bir bakıma yapılacak bir iş toplantısı iftar yemeği halinde organize edildiyse, yapılan harcamanın gider kaydedilmesinde bir sakınca görmem. Bunun dışında, örneğin hayır amacıyla verilen yemeklerde veya eşin dostun ağırlandığı yemeklerde, yemek bedelinin gider kaydedilmesi olanaklı değil.

Genel olarak bağışların matrahtan indirimi

Gerek yardımlaşma duygularının daha yükseldiği, gerekse de yardımlaşma organizasyonlarının daha iyi çalıştığı bir ay olması nedeniyle, ramazanda bağış ve yardımların daha yaygın olduğunu tahmin ediyorum.

Bu nedenle yaygın olarak yapılan bağış ve yardımlarla sınırlı olarak, gerçek kişilerde beyan edilecek gelirden, şirketlerde kurum kazancından indirimini özetlemeye çalışayım.

- Yardıma ihtiyacı olan kişilere doğrudan yapılan bağış ve yardımların kurum kazancından/beyan edilen gelirden indirilmesi mümkün değil. Ancak ihtiyacı olanlara yardım etmek üzere kurulan ve faaliyet gösteren, vergiden muaf vakıflara ve kamuya yararlı derneklere yapılan bağışların, kurum kazancının yüzde beşine kadar olan kısmı matrahtan indirilebilir.

- Kızılay’a yapılan nakdi bağışlar, gelirin veya kurum kazancının yüzde beşi sınırlamasına tabi olmaksızın matrahtan indirilebilir.

- Mülki idare amirinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ile Diyanet İşleri Başkanlığı’nın denetimine tabi olan yaygın din eğitimi veren kuruluşlara yapılacak bağışların tamamı, matrahtan indirilebilir.

- Belediyelere yapılan bağışların, gelirin veya kazancın yüzde beşine kadar olan kısmı matrahtan indirilebilir.

- Gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda, temizlik, giyecek, yiyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı matrahtan indirilebilir.

- Kamu kurum ve kuruluşlarına; okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu gibi kanunda sayılan tesislerin yapılıp bağışlanması ya da bu tesislerin faaliyetlerini devam ettirmeleri için yapılacak her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı matrahtan indirilebilir.

Depremden etkilenen çalışanlara yapılan ayni ve nakdi yardımlar

- 09 Mart 2023 tarih ve 7440 sayılı Kanun’la, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen deprem nedeniyle mücbir sebep ilan edilen yerlerde, depremden kendisi, eşi, çocuğu veya anne ve babası etkilenen hizmet erbabına, işverenler tarafından 06.02.2023-31.07.2023 tarihleri arasında mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ek olarak yapılan ayni yardımlar ile toplam tutarı 50.000 lirayı geçmeyen nakdi yardımlar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi alınmaması öngörüldü.

- Çalışanlara yapılan bu yardımlar bağış değil ücret olarak kabul ediliyor ve ücret olarak gider yazılıyor. Ancak bu yardımlar bağış benzeri ödemeler ve konuyla yakından ilgili olduğu için burada belirtmek istedim.

Bağışların KDV’si

Nakit bağışlar KDV’nin konusuna girmiyor. Ayni bağışlarda, bağışlanan malların teslimi KDV’nin konusuna giriyor ama geniş bir istisna düzenlemesi var.

Genel ve katma bütçeli idareler, belediyeler, kamu yararına çalışan dernekler, vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinin birinci fıkrasında sayılan diğer kurum ve kuruluşlara yapılan bedelsiz teslimler katma değer vergisinden müstesna.