Prigojin sonrası Wagner ne olacak?
Rusya Lideri Putin'in yakın çevresinde yer alan işadamı Prigojin'in kurduğu Wagner grubu, hem Ortadoğu'daki, hem de Afrika'daki çatışmalarda Rus çıkarları adına çok etkin rol oynadı yıllardır. Ukrayna savaşında da Putin yönetimi, Wagner'ın paralı askerlerini ön cepheye sürmekten çekinmedi. Ancak Ukrayna'da o çok hızlı beklenen, ancak bir türlü gelmeyen "zafer", Kremlin'deki dengeleri de değiştirdi. O kadar ki, Wagner grubu Haziran ayında Putin'e başkaldırıp, Moskova'ya yürümeye kalktı.
Rusya'daki Haziran darbe teşebbüsü bir şekilde bitirildi, girişime katılan Wagner üyeleri Belarus'a gönderildi, Prigojin'in de "affedildiğine" ilişkin işaretler verildi Kremlin tarafından. Ancak Kremlin yönetimi "Haziran ihanetini" gerçekten affetmemiş olacak ki, Prigojin'in şaibeli bir uçak kazasında öldüğü açıklandı. Wagner'ın şefi gerçekten kazada mı öldü, öldürüldü mü, yoksa öldü gösterildi mi, bilmek mümkün değil elbette. Ancak bu şekilde "ortadan kaldırılmasının", kurduğu paralı asker grubu Wagner'ı etkileyeceği aşikar.
SURİYE VE AFRİKA'DAN GELEN İLK İŞARETLER
Kremlin yönetiminin, Suriye'deki iç savaş ya da Afrika'daki kimi zaman ülkelerarası, kimi zaman yönetim klikleri arasındaki çatışmalarda kullandığı paralı askerlerden vazgeçmesi beklenmiyor. Paralı askerlerin kullanışlılığı, milli ordu mensupları gibi "etik kurallara" bağlı olmamalarından geliyor. Wagner Afrika'da bir yandan Rus çıkarları doğrultusunda şu ya da bu yönetimi ya da kliği çatışmalarda desteklerken, diğer yandan elmas üretimi/kaçakçılığından, petrol kaynaklarının işletilmesi ve satılmasına, ormanların yağmalanıp paraya dönüştürülmesine, ya da madenlerin işletilmesine kadar, meşru şirket ya da grupların yapamayacağı pek çok işe girişmiş durumda. Ancak tek adam rejimlerinin "hasılatı" paylaşmak istemedikleri de unutulmamalı; Yağmalanan zenginlik tek adam ve rejimini güçlendirmek yerine, başka insanların zenginleşmesini sağladığında, işler değişebiliyor. Wagner ve Prigojin'in hikayesine biraz da bu açıdan bakmak gerekiyor. Nitekim, Rusya'nın Wagner'la olmasa bile, Afrika ve Suriye'deki operasyonlarını benzer şekilde devam ettireceğinin işaretleri de mevcut. Haziran'daki darbe girişiminden hemen sonra Wagner'ın meşru hükümetlerle işbirliği içinde olduğu Afrika ülkelerine Rusya'dan savunma bakanlığı heyetlerinin gittiği, Afrika liderleriyle "yeni gelişmeler ışığında Moskova ile işbirliği" konusunda masaya oturdukları bilinen gerçek. Belli ki Rusya, kimi yerde Kremlin'e bağlılık bildiren Wagner unsurları ile devam edecek, kimi yerde yeni paralı asker gruplarını devreye sokacak.
Suriye'de mesela, Wagner'la birlikte Rus çıkarları çerçevesinde hareket eden daha küçük ölçekli paralı asker grubu PMC Redut'un öne çıkarılacağına dair işaretler, Arap medyası tarafından yazılıyor bir süredir. Afrika ve Suriye'deki Wagner operasyonları başka liderlik, ya da başka paralı asker gruplarınca sürdürülürken, halen Belarus'ta konuşlu 8 bin Wagner lejyonerinin akıbeti ise asıl büyük soru işaretini oluşturuyor.
PARALI ASKER KULLANIMINDAN VAZGEÇİLİR Mİ?
Wagner son dönemde çok öne çıksa da, paralı asker kullanan tek ülke Rusya değil elbette. 20. yüzyılda İsrail'in Lübnan'da sıkça kullandığı, ABD'nin Irak savaşında kendi askerlerine yaptırmak istemediği "görevleri" verdiği paralı askerler, bugün de Ortadoğu ve Afrika'da çok etkin. İran'ın Suriye ve Irak'taki Şii kökenli paralı askerleri, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Yemen'de kullandığı çeşitli milletlere mensup lejyonerler, Fransa'nın Afrika'da vazgeçmediği silahlı gruplar; saymakla bitmiyor. Türkiye dahi Suriye'nin kuzeyinde benzer bir yapılanmaya gitmiş durumda. Unutulmaması gereken ise şu; Etik kurallar ve yasalar dışında hareket kabiliyetine sahip bu paralı askerler, ülke çıkarlarına bir süre hizmet etseler dahi, sonradan hizmet ettikleri ülke için "baş belası" haline gelebiliyorlar. Tıpkı Wagner örneğinde olduğu gibi…