Politika faizi kaç olmalı
FERDA BESLİ
Geçen hafta TCMB politika faizi olan 1 haftalık repo faizini piyasaların beklentisinden farklı ve şahince durarak yüzde 17,5 den yüzde 25’e çıkardı. Piyasaların tahmin etmediği bir karardı ve faiz kararı piyasaları dalgalandırdı. TL’nin değerlenmesi ve faiz artışının getirdiği fonlama maliyetlerindeki artış beklentisi reel sektörü tedirgin etti. TCMB hem faizi yavaş artırırken hem de yükseltirken eleştirildi. Peki politika faizi kaç olmalı? Politika faizini belirlerken tek bir ekonomik kural yok ve birçok faktöre bağlı olarak karar veriliyor. Jackson Hole’daki konuşmasında EU Merkez Bankası Başkanı Sayın Lagarde da bu duruma vurgu yapmıştı. Yüksek enflasyon ile mücadele eden ABD, Avrupa Birliği ve İngiltere’de durum nasıl, enflasyonun indirilmesinde politika faizini nasıl kullanıyorlar.
ABD, hedef enflasyon yüzde 2, Temmuz 2023 enflasyonu tüketici yüzde 3,2, çekirdek yüzde 4,7 ve politika faizi yüzde 5,5. Politika faizi hem güncel hem de hedef enflasyonun üzerinde. Faiz artışlarında pik seviyelere gelindi.
Avrupa Birliği’nin hedef enflasyonu yüzde 2, Temmuz 2023 enflasyonu tüketici yüzde 5,3, çekirdek yüzde 6,6 ve politika faizi yüzde 3.75. Politika faizi güncel enflasyonun altında hedef enflasyonun üzerinde.
İngiltere’nin hedef enflasyonu yüzde 2, Temmuz 2023 enflasyonu tüketici yüzde 6,8, çekirdek yüzde 6,9 ve politika faizi yüzde 5,25. Politika faizi güncel enflasyonun altında hedef enflasyonun üzerinde.
Görülüyor ki her ülkenin enflasyon ile mücadelesinde faiz kararları çok farklı. 24-26 Ağustos 2023 tarihinde Jackson Hole adıyla anılan ve Kansas FED tarafından düzenlenen toplantının ana gündemi “Global Ekonomide Yapısal Dönüşüm” başlığı ile yapıldı. Ana konu enflasyon ve enflasyon ile mücadelede uygulanacak politika faizi oldu. İki önemli mesaj aldık, FED başkanı Sayın Powell ve Sayın Lagarde’dan. Powell “faizler yüksek ve uzun devam edecek”, Lagarde “enflasyon ile mücadelede elimizde hazır bir senaryo yok bunu biz oluşturacağız” dediler. Jackson Hole toplantısının sonucu faizler yüksek kalmaya devam edecek.
Türkiye’ye döner isek geçen hafta TCMB enflasyonun ülkemizde tehlikeli bir hal aldığına ve daha sert mücadele edilmesinin gerektiğini vurguladı ve faizi yüzde 25’e çıkardı tartışmalar başladı. TL değer kazandı ihracatçılar tedirgin oldu ve kredi faizlerinin de yükselmesi kaçınılmaz oldu ve ekonomi yavaşlayacak iç talep düşecek. TCMB bir yandan fiyat istikrarı için enflasyon ile mücadele ederken bir yandan ekonomide işlerin sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlamalıdır. Aşağıda tabloda mal gruplarının enflasyon içindeki ağırlığı, geçmiş yılların datası ve de TCMB’nin enflasyon ile kararlığını dikkate alarak dört yıllık enflasyon projeksiyonu yaptık. Yıl sonu enflasyonu yüzde 65 önümüzdeki bir yıl için enflasyon yüzde 36,4, 2024 yılı enflasyonu yüzde 24 ve 2026’dan sonra tek haneye iniyor. 2024 yılında mayısta pik yapıyor ve sonra enflasyonda düşüş başlıyor.
Bizim düşüncemiz önümüzdeki bir yıl ve iki yıllık enflasyona odaklanarak politika faizinin belirlenmesi rasyonel bir karar olacaktır. Yıl sonuna kadar dört PPK toplantısı var (benim görüşüm yılda 12 PPK toplantısı fazla 8-10’a düşürülmesinde yarar var piyasada sürekli beklenti yaratıyor). PPK yıl sonuna kadar her toplantısında makro dataya bakarak 200-300 baz puan artırarak politika faizini yüzde 35 civarında belirlemesi doğru bir karar olur.
