Politika faizi hayatımızı nasıl etkiliyor?
Yurt içi ve yurt dışında bu yılın en çok tartışılan ve izlenen konuların başında Merkez Bankalarınca uygulanan politika faizi oldu ve devam edecek görünüyor. Bize dönersek 21 Haziran 2023 tarihinde yüzde 8,5 olan politika faizi 4 kez artırılarak 21 Eylül 2023 tarihi itibariyle yüzde 30’a geldi. Politika faizi hayatımızı nasıl etkiliyor?
1. TLREF Bazlı Ticari Krediler
2. TL Reeskont Kredileri
3. Yatırım Taahhütlü Avans Kredileri (YTAK)
4. Referans Faiz Oranı 5. Üye İş Yeri POS Komisyonları
6. Referans Faiz Oranına Bağlı olarak Bireysel ve Ticari Krediler Faizi.
Yukarıda saydığım kredi ve komisyon işlemleri politika faizine bağlı olarak artmaktadır. Şimdi bu konunun rakamlarla daha detayına girelim.
1● Şirketlerin kullandığı TL kredilerin toplamı 4,766 milyar TL’dir. Bankalar faiz riski almamak için 2023 yılında ağırlıklı olarak TLREF bazlı krediler verdiler. 22 Haziran 2023 tarihinde TLREF yüzde 9,32 idi şimdi yüzde 28,5. Politika faizindeki artışın TL kullanan firmaların faiz giderlerine etkisi yüksek oldu ve olmaya devam edecektir. TL kredilerin yüzde 70’i TLREF kaynaklı varsayımı ile ödenecek artı faiz toplamı 717 milyar TL’dir.
2● TCMB tarafından kullandırılan TL Reeskont kredilerinin toplamı 287 milyar TL ( 3 Ağustos 2023 bakiyesi). Politika faizi yüzde 8,5 iken ödediğimiz faiz 24.4 milyar TL, yüzde 30 iken ödeyeceğimiz faiz 86.1 milyar TL olup şirketler artı 61.7 milyar TL daha fazla faiz ödeyecekler.
3● YTAK bakiyesi kesin olmamakla beraber TCMB’nin 2022 bilanço verilerine göre tahminim 30 milyar TL. 2024-2026 için hazırlanan OVP’de YTAK kullanımına devam edileceği belirtilmektedir. Bu krediler için de politika faizi uygulandığından yüzde 8,5 yerine yüzde 30 ödeyeceğiz. 30 milyar TL kredi için faiz farkı 6.5 milyar TL.
4● Referans faiz oranı politika faizi artışı öncesinde yüzde 10,31 idi. Eylül 2023’de yüzde 31,25 ve tahminim Ekim 2023 de yüzde 38 olacak. Görüldüğü gibi birçok finansal hesapta kullanılan referans faiz oranı 4 kat artmış oldu.
5●Başta perakende olmak üzere şirketlerimizi en çok ilgilendiren finansal giderlerin başında POS komisyonları gelmektedir. Faiz artışına kadar yüzde 1,26 olan POS komisyon oranı tahminim yüzde 3,6’a çıkacak. 2022 yılında şirketler tarafından ödenecek komisyon oldukça artacaktır. 2023 yılında yerli ve yabancı kartlar ile yapılacak alış veriş toplamı toplam tahminim 7.8 trilyon TL’dir. Yüzde 1,26 ile yüzde 3,6 arasındaki artı ödenecek komisyon toplamı yaklaşık 183 milyar TL’dir.
6●TCMB referans faiz oranına bağlı olarak bankaların bireysel ve ticari kredilerine uygulayacağı faizin üst limitlerini belirlemektedir. Referans faiz arttıkça bankaların uygulayabileceği üst faiz oranı da artmaktadır.
Sonuç olarak, şirket ve bireylerin politika faizi arttıkça finansal giderleri de artmaktadır. Özellikle şirketler daha fazla etkilenmektedir. Sadece TL Krediler, TL Reeskont Kredileri ve üye iş yeri komisyonları için ödenecek artı faiz toplamı 962 milyar TL’dir. 2024 yılında kredi ve POS işlemlerindeki artış bu giderleri daha da artıracaktır. Politika faizi arttıkça bu yük de artacaktır. Faiz ve komisyon giderlerini daha iyi yönetmek finans departmanlarının en öncelikli konusu olacaktır. Ayrıca şirketlerin üst yönetiminin 2024 yılında denetleyecekleri ana konuların başında olmasını tavsiye ederim.