PMI nedir, nasıl hesaplanır, neden bizi ilgilendirir?

İktisatçı olmayan okurlarım şimdi “Bir de bu mu çıktı?” ya da “Nereden çıktı şimdi PMI?” ve benzeri cümleleri kurmuşlardır bile diye düşünüyorum. 

Haklılar… 

Söyleyecek bir şey olmasa da, esasen yazacak çok şey var…

Daha önceleri, benim de yazılarımda olan; CDS (Credit Default Swap), SDR (Special Drawing Rights), WTO (World Trade Organization), IMF (International Monetary Fund), WB (World Bank) vb. kısaltmalarla dolu uzun ekonomi konularını bilebilmek için; İktisat eğitimi almış olmak ve / veya bu konulara ilgi duymak ve de öğrenmeyi istemek gereklidir.

Eğer öyleyse; sorun yok. 

Ama hem İktisat Eğitimi yok, hem de konuyu araştırma istek ve olanakları kısıtlı ise; işte o zaman bu yazımı okumanızı öneririm. 

Amacım ders vermek değil; zaten burası da yeri değil. 

Amacım hayatın olağan akışı içinde ekonominin gidişine ilişkin gerekli bazı temel bilgileri; yeri ve zamanı geldikçe, olabildiğince sade bir şekilde ilgi duyan okura sunmak. 

Hepsi bu…

Bu bakış açısının paralelinde bir de şöyle düşünmek olası; enflasyonun yüksek, istihdam hacminin düşük olduğu ekonomilerde kişilerin ekonomiye olan ilgileri tavan yapar. Nedeni ise gayet basit; insanlar ekonomide olan-biteni kavramak ve gelecek hakkında duydukları endişelerini gidermek için bilgi almak isterler.

Böyle durumlarda; bilgi edinmeyi istemek de, endişe duymak da, kaygılanmak da son derece olağan ve doğal insanî duyguların açığa vurumudur.  Üstelik bu ve benzeri durumlarda; konuya ilişkin eğitimi olmayanlar merak içinde olabilirler, bilgisi olmadan fikri olanlar(!) saçmalayabilirler, piyasa iktisatçıları dediklerimiz yanılabilir-yanıltabilirler, gerçek iktisatçılar da olağandan çok daha özenli bir şekilde konuya odaklanarak bilgilendirici değerlendirmelerde, açıklamalarda bulunabilirler.

Özetle bu gibi zamanlarda yapılması gereken, iktisat disiplininin teknik terimlerini mümkün olabildiğince günlük konuşma dilinde kullanarak, fazlaca teoriye dalmadan, sade ve yalın bir anlatımla açıklamalar yapmak, yorum ve değerlendirmeyi de meraklı ve ilgili okura bırakmaktan ibarettir.

Bu şekilde doğru kurulan bir iletişim; kişilerin ekonomide olacakları, önceden ve kısmen öngörebilmesine, daha fazlasıyla da ekonomide olan-bitenleri, gelişmeleri anlamasına yardımcı olur. 

Bu yazımda tam olarak yapmak istediğim de budur.

PMI nedir?

PMI (Purchasing Manager Index - Satın alma yöneticisi endeksi), satın alma yöneticilerinin bakış açısından, onların görüşleri doğrultusunda üretim ve hizmet sektörlerindeki ekonomik eğilimlerin hakim yönünün değerlendirilmesidir.

Bu bakış açısından yaklaşıldığında PMI; ekonomi genişleyecek mi, aynı durumda seyretmeye devam mı edecek, yoksa daralacak mı konularında yapılan araştırmalar, anketler, çalışmalar kapsamında bilgilendirmedir. 

Yatırımcıların, analistlerin, özel şirketler karar vericilerin ekonominin gidişine ilişkin eğilimlerin yayılımının anlatılmasıdır.

ABD kökenli bir çalışma türüdür. Bir nevi anket çalışmasıdır. 

Nasıl hesaplanır?

Aslına bakıldığında PMI, beş temel endeksin eşit ağırlıklı bileşik endeksidir. 

Bu beş temel endeks;

1- Yeni siparişler

2- Üretim

3- İstihdam

4- Lojistik / Tedarikçi teslimatları

5- Stoklar

Her birinin ağırlığı %20 dir. Hesaplamada kullanılan basit formül aşağıda olduğu gibidir;

PMI = (P1 * 1) + (P2 * 0,5) + (P3 * 0)

Formülde P1 gelişmeyi (%), P2 değişiklik olmadığını (%) ve P3 de bozulma bildiren yanıtların (%) olarak ifadelendirilmesidir.

PMI bir yayılma endeksidir. Bir örnekle daha açık olarak görelim. Araştırmacıların %23’ü gelişmeyi, %41’i değişim olmadığını, %36’sı da bozulmayı anketler sonucu olarak bildirmişlerse;

PMI = (23 * 1) + (41 * 0.5) + (36 * 0) dan  PMI= % 43,5 tir.

PMI değeri nasıl yorumlanır?

ABD’ de bir önceki ayın yayılma endeksi (PMI);

%50 ve üzerinde ise imalât sektörünün gelişmekte olduğu,

%50’ nin altındaki endeksler de ekonomide bir daralmanın olduğunun göstergesidir.

Düzenli olarak her ay yayınlanan PMI, içinde bulunulan ayda ekonomideki gelişmelerin imalât ve hizmet sektörlerindeki satın alma karar vericilerinin bakış açısından yapılan bir bilgilendirmedir.

Örneğin işlerde ilerleme, genişleme varsa (PMI>%50) yeni siparişler verebilir, imalât veya servis sektörlerindeki yatırımlarınızın işletme programlarında yeni fırsatları değerlendirebilirsiniz. Yine meselâ PMI

PMI, ekonomide karar almayı ne şekilde etkiler?

Yukarıda da belirttiğim gibi PMI, karar almada stratejik, kritik bir süreci belirleyen bir endekstir. 

Konuyu yine bir örnekle daha da net anlaşılır hale getirelim;

Örneğin bir tarım makinası üreticisi imalâta ilişkin kararlarını alırken, plânlarken müşterilerden gelecek aylarda verilmesi olası siparişleri dikkate alarak karar vermek durumundadır. PMI > %50 ise, üreticinin gereksinimi olan hammadde ve yan ürünleri siparişleri bu durumdan etkilenecektir. Yeni satın almalar olacaktır. Üreticiler, üretim planlarını hazırlarken PMI verilerini takip etmek durumundadırlar. Ancak böyle rasyonel ve gerçekçi bir imalât programı oluşturabilirler. Tedarikçiler için de durum benzer şekildedir. Yani; tedarikçiler de PMI bazlı kararlar alırlar.

Bu döngü, ya da bu süreçler içinde alınan kararlar doğrultusunda; piyasalarda fiyatlama yapılandırmaları, arz ve talep denge ilişkileri kurulacaktır.

Yatırımcılar, ekonomik koşulların öncü bir gösterge olması kaynaklı olarak PMI verilerini kendi ticarî çıkarları doğrultusunda kullanırlar. PMI'daki eğilim yönü, GSYİH, Sanayi Üretimi ve İstihdam gibi önemli ekonomik faaliyet ve çıktı tahminlerindeki eğilimdeki değişikliklerden önce gelme eğilimindedir. 

Özetle, ekonominin içinde farklı platformlarda rol alanlar olsun, tüketim tarafında hane halkı pozisyonunda olsun herkes bir şekilde PMI veri analizlerini, açıklamalarını takip ederse, her şekilde ekonominin gidişatı hakkında bilgilenmiş olduğu gibi, bunu kendi iktisadî faaliyetlerinde de değerlendirebilir.