Piyasalar demokratikleşmiş, küçük oyuncular zenginleşmiş

Yıllar önce bir televizyon yayınındaydım. İstanbul’dan yayına katılan, büyük bir finansal kurumun baş ekonomisti, altın ve gümüş piyasalarıyla ilgili yanlış ifadeler kullanıyordu. Söz bana geldiğinde düzeltme gereği hissettim. Kadın bozuldu. Üslubundan ve beden dilinden anlaşılıyordu. Reklam arasında spiker konuyla ilgili bana bir şey söyleyince, ‘‘Dünyanın en büyük gümüş üreticisi ülkelerini hanımefendiye sorar mısınız’’ dedim. Cevap veremedi. Kısacası, insanlar bir mevzunun temelini bilmeden fikir belirtiyorlar.

Gümüş piyasasında son günlerde yaşanan yüksek oynaklık üzerine yapılan yorumları görünce aklıma bu hikâye geldi. Yıllar geçmiş ama bir şey değişmemiş. Ne gümüş piyasasının işleyişi, ne de vadeli işlemler piyasasının mekanizması biliniyor. Yanı sıra, Amerikan piyasalarında yaşananları, politik gelişmelere de atıf yaparak bir sivil savaş olarak değerlendirenler var. ABD’de insanlar evde Netflix izleyip kilo almaktan başka bir şey yapmıyor. Piyasalar demokratikleşiyor, küçük oyuncular kazanıyor yorumları gırla gidiyor. RobinHood uygulaması üzerinden komisyon ödemeden hisse senedi alımı yapanların yaşadıkları hayal kırıklığı da ayrı bir garabettir. Gamestop adlı oyun şirketinin hisse senedi fiyatında büyük dalgalanmalar olunca, RobinHood işlem sınırlaması getirdi. Bu uygulama üzerinden işlem yapanlar, ‘‘Nasıl olur? RobinHood, küçük oyuncuları desteklemiyor muydu’’ diyorlar. Kapitalist sistemde bedava iyilik olur mu? RobinHood fırtınası esmeye başladığında kimsenin ‘‘Bu adamlar nasıl para kazanıyorlar’’ dediğini duymadım. RobinHood, TD Ameritrade gibi şirketler, kullanıcılarının hisse senedi pozisyonlarının bilgisini, büyük aracı kurumlara satarak kazanç sağlarlar. Tartışılan bir uygulamadır. Bu şirketlerin en büyük müşterisi de, küçük yatırımcıların deyiş yerindeyse nefret ettiği Citadel isimli serbest fondur. Örneğin Citadel Securities’in; müşteri emirlerini almak için bir çeyrekte RobinHood’a ödediği para 65 milyon dolar, TD Ameritrade’e ödediği para 85 milyon dolardır. Citadel, küçük yatırımcılara karşı pozisyon aldıktan sonra, piyasayı etkilemeye çalışır. RobinHood’da işlem yapanların, girift yapıyı da bilmesi gerekir.

Gümüşle başladık. Onunla bitirelim. Gümüş vadeli işlemlerinde alım yapmakla, bir hisse senedinde alım yapmak birbirine benzemez. Hisse senedi piyasasında olduğu gibi, satış yapmak için, vadeli işlemlerde finansal varlığı ödünç alıp satma gibi bir zorunluluk bulunmuyor. Vadeli işlem piyasalarında satış yapmak isteyenler yüklü miktarda gümüş kontratı satabilirler. Bilanço büyüklüklerine ve kredi kanallarına göre, korunma (hedging) amaçlı satış yapanlara bir pozisyon sınırlaması yoktur. Diğer taraftan spekülatörler için pozisyon sınırlaması bulunuyor. Bu arada, gümüş piyasasının likiditesinin düşük olduğunu da belirteyim. JP Morgan ve Standard Chartered gibi büyük oyuncular, sadece satış tarafında değil, alım tarafında da pozisyon alırlar. Yönü belirleyebilirler. Kızgın yatırımcılar gümüş fiyatını yukarı taşıyamazlar demiyorum. Ama pazartesi günü 30 doların üzerinde gümüş kontratı alan bir yatırımcının, dünkü 27 dolarlık fiyatla, 15 bin dolar içeride olduğunu vurgulayayım. Herkese göre bir piyasa değildir. Yatırım için gümüş kontratlarındansa, gümüş borsa yatırım fonları veya gümüş üreticilerinin hisse senetleri düşünülebilir.