Perpetuum mobile

ETF D8-774, BelAZ 75710, Terex MT 6300AC, Liebherr T 284, Caterpillar 797F, Komatsu 960E-1, Hitachi EH500 v.s… Motorlu araçlar dünyasının dev örnekleri… Maden ocaklarında tek seferde yüzlerce ton taşıyabilen çok milyon etiketli, heybetli tekerlekli oyuncakları…

Hatta “Demmak Deve” gibi yerli denemeleri de olan “belden kırmalı” bu en büyük boy kamyonlar, kazı, delme, patlatma işlemleriyle çıkarılan cevher ve kayaları, trafiğe çıkmadan toplama sahalarına taşırlar. Fakat, standart tek bir damperli kamyonun, uygulama alanına bağlı olarak yılda 100 ton yakıt tüketimi ve 250 ton CO2 salımını düşünürsek, çok seferli taşımaların yakıt ve zaman kaybının yanında güçlü motorlarının emisyonları ve hızla ömrünü tamamlayan fren sistemleri gibi masrafları da devasa boyuttadır. Havalandırma ihtiyaç ve maliyetlerini minimuma indiren Atlas Copco Epic MineTruck Battery serisi örneğiyle yeraltında çalışan maden ve kaya kamyonlarında modern elektrik tekniğinin avantajları fark edilmiş idi.

Türkiye özelinde ise; açık madenlerde de, egzostu olmayan, kablolu elektrikle beslenen ekskavatörlerden sonra, şimdi de sıfır emisyonla daha sağlıklı çalışma ortamı, sahada ve genelde daha az hava kirliliği yaratan, çevre standartlarına uymayı kolaylaştıran elektrik motorlu bataryalı kaya kamyonlarını ithal etmeden, yerli olanaklarla ekonomik şekilde tasarlayıp “çevirmek” gerekiyor.

Dizel motorlu bir Komatsu 605-7’nin 590 kW 9500 Nm bir e-motor ve 1.440 NMC hücreli bataryalı olarak dönüştürülmesinin başarılması, herkesi cesaretlendirdi. Rampa aşağı yüklü inerken bataryaları yeniden şarj eden rejeneratif frenleme ve kaymalarda depolanan enerjinin, yukarı boş dönerken kullanılması da, aklımıza “perpetuum mobile” kavramını getiriyor.

Bu mantıklı dönüşüm projelerindeki ilklerden birine de 2030 yılına kadar çimento faaliyetlerinde karbon ayak izini düşürme ve net sıfır emisyon hedefine sahip Nuh Çimento, imza atıyor. 30 yıldır kullanımda olan 160 ton kapasiteli dizel kaya kamyonlarının tamamını ABB teknolojili ürünleriyle elektrikli kamyonlara çevirmeye başlayarak, madencilik faaliyetlerinin ilk yatırım, yakıt ve bakım gibi işletme maliyetlerini düşürecekler, taşıma verimliliği ve performansı artıracaklar. 2018 yılında dizel ekskavatörlerini elektrikliye çevirmeye başladıkları gibi diğer iş makinelerini de elektriklendirerek, yılda 4,5 milyon ton hammade taşırken 1 milyon litre dizel tasarrufuyla 2,5 bin ton CO2 salımı engelleyecekler.

Yeşil yakıt, yeşil çimento, yeşil elektrik ve yeşil hammadde olarak sıraladıkları sürdürülebilir üretim ve verimlilik modellerinde; düşük karbonlu ve alternatif yakıtlara yönelen projeler ile hem maliyet hem de çevresel etkileri düşürecekler. Kullanılmadıkları motorinin ekonomik katkısıyla da ayrı bir katma değer yaratacaklar.
Nuh Çimento kaya kamyonlarının elektrikliye çevrilmesi projesinde çekiş sistemi, batarya paketi, elektrik motoru, araç kontrol sistemi, elektrikli araç şarj istasyonu tedariki ve sistem mühendisliğinden sorumlu olan ABB Traction divizyonu, e-Mobility ve raylı sistem Traction konverterleri, enerji depolama ve elektrikli araç şarj çözümlerindeki küresel birikimleriyle tamamen elektrikli operasyonlara geçmek isteyen tüm endüstrilere hizmet veriyor.

Temiz ve sürdürülebilir enerji ihtiyacının hızla arttığı bu günlerde, Türkiye’de inanılırsa her şeyin “yeşil” olarak da üretilebileceğine her gün daha fazla inanıyoruz.