Pazarlama planlamasını keşfetmek
Engin Kahveci
MBA, PMP
“Pazarlamanın amacı, satış
gayretlerini gereksiz hale getirmektir”
Peter Drucker
Pazarlama denilince tüketicilerinin ihtiyaçlarının karşılanması veya hayatı kolaylaştırmak için bir değer yaratılması, bu değerin (ürünün, çıktının) doğru planlanması, tüketicinin satın alma sonrası yaşayacağı deneyime kadar olan tüm süreçlerin belirli stratejilerle yönetilmesi gibi süreçler aklımıza gelir. Bilim dalı olarak pazarlama, tüketicinin istek ve taleplerini inceler, bunlara karşı bir ürün veya hizmet sunar, dağıtım, fiyat, tutundurma gibi tüm pazarlama karmalarını inceleyerek talep edilen veya yepyeni bir çıktıyı tüketiciye sunmaktadır.
Pazarlama sadece tüketicinin taleplerini karşılamaz, bunun yerine tüketicinin henüz bilmediği bir ihtiyacını ortaya çıkarıp buna çözüm de getirebilir. Henry Ford’un “Eğer insanlara ne istediklerini sorsaydım, daha hızlı at derlerdi” sözü burada bize bu durumu özetlemektedir. Ürün geliştiricilerin tüketicinin sadece istediklerinden ziyade ihtiyacı olabilecek şeyler üzerinde de odaklanıp çalışması gerekiyor. Hızla gelişen teknolojik ürünlerde bu durum sık yaşanmaktadır. Örneğin eskiden kullanılan tuşlu telefonlar ile tüketiciler yine o dönemde mutlu iken, dokunmatik ekranların daha kullanışlı olduğu tüketicilere gösterilip, pazarlanarak bir ihtiyaç yaratılmıştır.
Pazarlama başından sonuna birçok süreç içerdiğinden planlanarak yürütülmelidir. Pazarlama planlaması, işletme amaçları doğrultusunda hazırlanan ileriye dönük pazarlama hedefleri ve bu hedeflere ulaşmayı sağlayacak olan pazarlama stratejileri, taktikleri ve programlarının hazırlanması işlemidir. Fikir aşamasından ürüne, tüketici ihtiyaç ve isteklerinden, pazara, yaratmak istenen değerden tatmine kadar birçok parametre için plan yapılıp doğru hedefler belirleyip buna göre ilgili pazarlama faaliyetleri yürütülmelidir. Aksi halde planlanmayan herhangi bir pazarlama faaliyeti için sürpriz bir durum ile karşılaşılıp başarısız olma ihtimali yüksek olacaktır.
Yeni bir ürün devreye almak için uygulanması gereken etkin bir pazarlama planını aşağıdaki süreçler altında özetleyebiliriz;
- I) Önce durum analizi yapılmalıdır. Sektörde tekniğin bilinen durumu nedir ve çözülmesi amaçlanan ihtiyaç güncelde nasıl giderilmektedir? Pazarda hangi ikame ürünler vardır, hangi markalar rekabet içerisindedir ve pazar trendleri nelerdir? Potansiyel alıcılar kimdir, tedarikçiler kimlerdir gibi detaylı araştırmalar yapılarak veri toplanmalıdır. Pazarlama planının başarılı olması için hedef kitlesinin doğru bir şekilde tanınması gerekir.
- II) Pazardaki durum incelendikten sonra amaç ve hedefler belirlenmelidir. Pazardan nasıl bir pay beklentisi var? Hangi kesim hedefleniyor? Bilinirliği artırmak veya kârı artırmak gibi konularda öncelikler belirlenmelidir. Pazarlama çabalarının hangi sonuçlar vereceğine çalışarak tüm hedefler tespit edilmelidir.
III) Belirlenen hedeflere ulaşacak stratejilerilerin oluşturulması gerekiyor. Örneğin yaygınlaşma hedefimiz varsa, toplam maliyet liderliği stratejisi uygulanabilir veya kâr amacımız varsa, farklılaşma stratejisi gibi hedefimize uygun pazarlama stratejileri ile yolumuzu belirlemeliyiz. Farklı strateji örneği olarak, ürünlerin özelliklerini veya faydalarını vurgulayan reklamlar yapabilir, sosyal medyayı kullanarak marka tanıtabilir veya müşteriler sadık hale getirmek için promosyonlar verilebilir.
- IV) Gerekli pazarlama faaliyetleri için ne kadar bütçe ayrılacağı hesaplanmalıdır. Bütçe, pazarlama hedeflerinin gerçekleşmesini sağlayacak kadar yeterli olmalıdır.
- V) Uygulama aşamasında planladığımız her faaliyetin mümkün olduğunda plana uygun yürütülmesini sağlamalıyız. Fiyat politikası, tutundurma çalışmaları, reklam, halkla ilişkiler, kişisel satış, dağıtım uygulamaları ile tüm süreçlerin işletilmesi hedeflere ulaşmak için etkin rol oynayacaktır.
- VI) Son olarak kontrol aşamasında ise ile hedeflerimiz ile ulaşılan noktalara bakılarak performans değerlendirmesi yapılmalıdır. Performansa göre planlarda revizeler yapılabilir ve iyileştirme fırsatları değerlendirilebilir.
Tüm bu adımlar, bir pazarlama planı hazırlarken izlenebilecek genel süreçlerdir. Ancak, pazarlama planlaması, her işletmenin ihtiyaçlarına ve hedeflerine göre farklılık gösterecektir. Doğru amaca doğru planlama ile gidilmesi durumunda beklenen pazarlama başarılı elde edilebilmektedir.