Patent sınıflandırma sistemleri

Öncelikle 2021 yılının sizlere huzur, mutluluk ve en çok da sağlık getirmesini dilerim.

Yazıma fazlaca kavram karmaşası yaşanan bazı terimlerin tanımı ile başlayıp daha sonra patent başvurularında kullanılan sınıflandırma sistemleri, bu sınıflandırma sistemlerinden neden yararlanıldığı ve sistemlerin hangi anlaşmalarla belirlendiği gibi konuları ele alacağım.

Sektörümüzde en çok karışıklığa neden olan kavramların başında fikri hak ve  sınai hak kavramı gelmektedir. Bu kavramların anlam karşılıkları çok iyi bilinmediğinden “fikri ve sınai haklar” şeklinde birbirini içine alan kavramlar yan yana kullanılarak yanlış ifade edilmektedir. Fikri hakların Türk Patent ve Marka Kurumu web sitesinde yer alan tanımı şu şekildedir: “ Fikri haklar, insan aklının ürünleri – buluşlardır” .

Peki fikri haklar hangi hakları kapsamaktadır?  Bir tablo ile durumu açıklayalım.

Fikri haklar, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile korunan eser sahibinin hakları ile Sınai Mülkiyet Kanunu ile Korunan patent, marka, tasarım gibi sınai hakların tamamına verilen genel addır. Dolayısı ile tablodaki tüm hak türleri fikri haklar kavramına girmektedir. Özetle fikir ürünlerine verilen genel ad olarak nitelendirilen bu kavramı tek başına kullanmak, tablodaki tüm haklardan bahsedilmesi anlamına gelmektedir. Dolayısı ile “sınai ve fikri haklar” ifadesi yanlış bir ifadedir.

Gelelim sınai haklardan biri olan patentlerde kullanılan uluslararası sınıflandırmalara. Patent başvuruları yapılırken uluslararası anlaşmaların öngördüğü sistemlere göre sınıfların belirlenmesi zorunludur.

Patentler için kullanılan sınıflandırma sistemi IPC (International Patent Classification) sistemidir. Bu sistem, ülkemizin de taraf olduğu Strasburg Anlaşması uyarınca, sembollerden oluşan hiyerarşik bir sistem sağlamaktadır. IPC sistemine göre teknoloji 70.000 alt grup içeren sekiz bölüme (A-H) ayrılmıştır. Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) sitesinde verildiği şekli ile bu teknolojileri aşağıda inceleyebilirsiniz.

A, HUMAN NECESSITIES (İnsan İhtiyaçları)

B, PERFORMING OPERATIONS; TRANSPORTING (İşlemlerin Uygulanması; Taşıma.)

C, CHEMISTRY; METALLURGY (Kimya; Metalürji.)

D, TEXTILES; PAPER (Tekstil; Kağıt)

E, FIXED CONSTRUCTIONS Sabit Yapılar (İnşaat)

F, MECHANICAL ENGINEERING; LIGHTING; HEATING; WEAPONS; BLASTING (Makine Mühendisliği; Aydınlatma; Isıtma; Silahlar)

G, PHYSICS (Fizik)

H, ELECTRICITY (Elektrik)

Patent sınıflandırma sistemi sayesinde bölgesel ve ulusal farklılıklar olmadan bütün buluşlar merkezi bir sınıflandırma sistemine göre kategorize edilmekte ve bu sayede patent araştırmaları evrensel olarak yapılabilmektedir. Bir başka deyişle buluşun patente dönmesinden önce aynı alanda yapılan başvuruların araştırılması zorunludur, tüm başvurular IPC’ye göre kategorize edildiği için aynı teknolojik sınıfa giren bütün dünyadaki başvurular rahatlıkla araştırmalar esnasında karşımıza çıkmaktadır.  1968 ve 2006 yılları arasında IPC her beş yılda bir güncellenmekte ve yeni versiyonu yayınlanmakta idi. 2006’dan sonra bu güncelleme daha sık hale getirildi ve 2010 itibarı ile her yıl güncelleme yapılmaya ve yayımlanmaya başladı.

2010 yılı sonrasında Avrupa Patent Ofisi ve Amerika Patent Ofisi birlikte çalışarak CPC (Cooperative Patent Classification) adı verilen bir başka sınıflandırma sistemi meydana getirdiler.

1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe giren bu sistem, ABD Patent ve Marka Ofisi (USPTO) ile Avrupa Patent Ofisi (EPO) arasında kendi mevcut sınıflandırma sistemlerini uyumlu hale getirmeyi kararlaştırdıkları ortak bir işbirliği olarak başlatılmıştır. Bu iki Ofis tarafından geliştirilmiş olan CPC, büyük ölçüde EPO’nun Avrupa Sınıflandırma Sistemi’ne (ECLA) dayanmaktadır. CPC, IPC ile aynı sekiz bölümün (A-H) yanı sıra, yeni veya birkaç bölümü bir arada kapsayan teknolojilerin etiketlenmesi için ayrı bir “Y” bölümünü de içerir.

Sözün özü, IPC ve CPC sayesinde başvuruya konu buluş, doğru teknolojik sınıfa göre kategorize edilmiş olur. Buluşların patent alması için başvuru konusunu buluşun daha önce mevcut yapılan başvurular arasında yenilik ve buluş basamağı yönünden değerlendirmeye tabi tutulması koşulu bulunduğundan veri tabanlarında buluşları en doğru şekilde araştırabilmek ancak sınıflandırma sisteminin uluslararası standartlara uygun şekilde yapılmasına bağlıdır. Başvuru esnasında resmi ofisler, başvuru sahibinden başvuru formunda bu sınıfların belirtilmesini talep etseler de şekli inceleme aşamasında tüm resmi başvuru ofisleri, başvuru sahibinin beyan ettiği kodu kontrol ederek doğru sınıf kodu ile başvuruyu yayımlamakla yükümlüdür.

-         https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/commonContent/PClassification.

-         http://www.wipo.int/classifications/ipc/ipcpub