Para politikasının etkinliği...
Merkez Bankası’nın sıkı para politikasının etkileri görülmeye başlandı. Enflasyon yüzde 2,5- yüzde 3,0 bandına gerilerken, piyasalar enflasyon tahminlerini aşağı çekiyor. 12 ay sonrası için enflasyon tahmini geçtiğimiz üç ayda yüzde 45’ten yüzde 39’a geriledi.
Merkez Bankası’nın faiz oranlarını bu seviyelerde yılın son çeyreğine kadar sabit tuttuğu baz senaryoda, normal koşullarda fiili enflasyonun ve beklentilerin gerilemeye devam etmesini bekleriz.
Ama maalesef normal koşullar geçerli değil. Aylık enflasyon rakamlarının gerilemesini zorlaştıran üç temel dinamik ile karşı karşıyayız: genişleyici gelirler politikası, genişleyici maliye politikası, yerel seçim sonrası elektrik fiyatlarına yapılması gerekli zam.
Son üç yılda bozulan fiyatlama alışkanlıklarının ve enflasyon beklentilerinin düzeltilmesi için daraltıcı gelirler, maliye ve para politikaları uygulanması gerekiyor.
Ancak depremin vurduğu bir ülkede daraltıcı maliye politikası uygulanması mümkün değil. Seçimler öncesi daraltıcı gelirler politikası uygulanması reel politikaya aykırı. Dolayısıyla Türkiye üç sacayağının biri üzerinde şekillenen bir ekonomi politikasıyla enflasyonu kontrol altına almaya çalışıyor.
2024 yılının ilk yarısı daraltıcı para politikasına rağmen enflasyonla mücadelede zorlandığımız aylar olacak. Yılın ilk aylarında ücret artışları, toplu sözleşme sonuçları, yerel seçimler sonrası elektrik fiyatlarında artış, geriden gelen sözleşmeler gibi nedenlerle enflasyon yüksek seyredecek.
Genişleyici maliye politikası enflasyon ile mücadeleyi zorlaştıran diğer bir neden. Türkiye 2023 yılında milli gelirin yüzde 5,6’sı civarında bütçe açığı ve yüzde 2,8’i civarında faiz dışı açık verdi.
Bütçe açığının, nakit dengesine göre 2.2 kat yüksek olması yönetilmesi gereken diğer bir sorun. Kamunun tahakkuk etmiş ama ödenmemiş yaklaşık 750 milyar borcu bulunuyor. Söz konusu tutarın bir kısmının yılın ilk aylarında eldeki nakit ile ödenmesi durumunda piyasaya önemli bir likidite çıkacak.
Para politikasının etkinliğinin artması için Merkez Bankası’nın piyasalara net borç verici olması lazım. Mevcut durumda Merkez Bankası piyasalarda fazla parayı çekmeye çalışıyor. Bu durum para politikasının etkinliğini azaltıyor.
Piyasa mekanizması içinde fazla likiditenin erimesi için Hazine’nin gelirlerini artırması, harcamasını kısması veya iç borçlanmasını artırması gerekiyor. Piyasada fazla likidite kalmaya devam ederse Merkez Bankası’nın haftalık repo faizini artırması gerekecek.
Orta vadede ise çözüm gelirler, maliye ve para politikalarının aynı amaç uğrunda uyumlu bir şekilde çalışması ile sağlanacak.