Pandemi çağından kaçış için 10 önlem

Pandemi çağından kaçabiliriz, ancak bu, hastalıklar çıktıktan sonra kontrol altına alma yaklaşımına ek olarak, hastalıkları henüz başlamadan önleme yaklaşımına odaklanmayı gerektiriyor.

Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Üzerine Hükümetlerarası Bilim ve Politika Platformu (IPBES), COVID-19 ve gelecekte karşılaşabileceğimiz pandemi risklerine nelerin yol açtığını analiz eden hükümetlerarası bir rapor yayımladı.

Doğa tahribatı ile artan pandemi riski arasındaki bağlantıları inceleyen rapora göre; bulaşıcı hastalıklarla mücadeleye yönelik küresel yaklaşımda köklü bir değişiklik olmadıkça, gelecekte salgınlar daha sık ortaya çıkacak, virüsler daha hızlı yayılarak dünya ekonomisine daha fazla zarar verecek ve COVID-19’dan daha fazla insan öldürecek.

Dünyanın dört bir yanından 22 önde gelen uzmanın biyoçeşitlilik ve salgınlarla ilgili hazırladığı bu yeni rapora göre; doğada bulunan ve henüz bilinmeyen 540 bin ila 850 bin virüs gelecekte insanları enfekte etme riski taşıyor. Gelecekte daha sık, ölümcül ve maliyetli salgınlar olabileceği; mevcut ekonomik etkilerin, pandemiyi önleme maliyetinin 100 katına ulaşabileceği tahmin ediliyor.

Önleyici yaklaşımlar şart

Uzmanlar pandemi çağından kaçmanın mümkün olduğu, ancak pandemi başladıktan sonra yapılacaklardan ziyade henüz başlamadan önleyici yaklaşımlara doğru temelden bir değişim yaşanması gerektiği konusunda hemfikir.

EcoHealth Alliance Başkanı ve IPBES çalıştay başkanı Dr. Peter Daszak’in ifade ettiği gibi, “İklim değişikliğine ve biyoçeşitlilik kaybına yol açan aynı insan faaliyetleri, çevre üzerinde oluşturdukları etkiler yoluyla pandemi riskini de artırıyor. Tarımın ve sürdürülebilir olmayan ticaretin, arazi kullanma biçimimizdeki değişiklikler, mevcut üretim ve tüketim biçimleri pandemilere giden yolu oluşturuyor. Rapora göre, şu anda 1,7 milyon ‘keşfedilmemiş’ virüsün memelilerde ve kuşlarda bulunduğu tahmin ediliyor. Bunların 850 bin kadarının insanları enfekte etme yeteneğine sahip olabileceği düşünülüyor.

Aşıya bel bağlamaya devam ediyoruz

Dr. Daszak'ın yorumları dikkat çekici: “Bilimsel kanıtlar çok olumlu bir sonuca işaret ediyor. Pandemileri önleme kabiliyetimiz yüksek. Ancak şu anda pandemilerle mücadele etme biçimimiz büyük ölçüde bu kabiliyeti göz ardı ediyor. Hala hastalıkları ortaya çıktıktan sonra aşı ve tedaviler yoluyla frenleme ve kontrol altına alma girişimlerine bel bağlıyoruz. Hastalıkların ortaya çıkışının ardından halk sağlığı tedbirleri, teknolojik çözümler ve özellikle de yeni aşı ve terapötiklerin hızlı üretimi ve dağıtımı gibi önlemlere güvenmek «yavaş ve belirsiz bir yol”. Pandemi çağından kaçabiliriz, ancak bu, kontrol altına alma yaklaşımına ek olarak, önleme yaklaşımına odaklanmayı gerektiriyor.”

NELER YAPILMALI?

1- Pandemiye karşı hazırlıklı olma, salgın önleme programları geliştirme ve sektörler arasında salgınları araştırmak ve kontrol etmek amacıyla ulusal hükümetlerde ‘Tek Sağlık’ yaklaşımının kurumsallaştırılması.

2- Karar vericilere yeni ortaya çıkan hastalıklara ilişkin en iyi bilimsel verileri ve kanıtları sağlamak; yüksek riskli alanları tahmin etmek; potansiyel pandemilerin ekonomik etkilerini değerlendirmek amacıyla hükümetlerarası üst düzey bir salgın önleme konseyi kurulması.

3- Uluslararası bir anlaşma veya birlik çerçevesinde ülkelerin; insanlar, hayvanlar ve çevre için açık faydalar sağlayan karşılıklı olarak mutabık kalınan amaçlar veya hedefler belirlemesi.

4- Biyoçeşitlilik ve sağlığa yönelik fayda ve risklerin tanınması; büyük kalkınma ve arazi kullanımı projelerinde salgın ve yeni ortaya çıkan hastalıkların yaratacağı risk için sağlık etki değerlendirme çalışmalarının geliştirilmesi.

5- Pandemilerin ekonomik maliyetinin tüketim ve üretimin yanı sıra hükümet politikaları ve bütçelerine de dahil edilmesinin sağlanması.

6- Pandemiye yol açan tüketim biçimlerini, küreselleşen tarımsal genişlemeyi ve ticareti azaltmak için değişikliklere olanak sağlanması.

7- Yeni bir hükümetlerarası ‘sağlık ve ticaret’ ortaklığı aracılığıyla uluslararası yaban hayatı ticaretinde zoonotik hastalık risklerinin azaltılması; vahşi yaşam ticaretinin sağlık riskleri hakkında hastalıkların yoğun olduğu noktalarda halkın eğitilmesi.

8- Yerli halkların ve yerel toplulukların salgın önleme programlarına katılımının sağlanması, gıda güvenliğinin daha iyi şartlarda sağlanması.

9- Hastalık riskinde yasa dışı yaban hayatı ticareti ile yasal yaban hayatı ticaretinin farkı gibi kritik bilgi eksiklerinin kapatılması.

10 -Ekosistem bozunumu ve restorasyonu, peyzaj yapısı ve hastalık ortaya çıkma riski arasındaki ilişkinin daha iyi anlaşılması.