Pamukta üretim düştü, ithalat patladı

Pamuk kozaları açmaya başladı, tarlalar beyaza bürünüyor. Yakında hasat başlayacak. Çiftçiye verilecek destekleme primi bile henüz belli değil. İthalat ise tüm hızıyla sürüyor.

Bundan 3 yıl önce pamukçular hedef koydu, lif pamuk üretimi 1 milyon tona çıkarılacaktı. Üreticinin koyduğu hedef, yanlış politikalar, verilmeyen destekler nedeniyle gerçekleşmedi. Üretici büyük hayal kırıklığına uğradı. Üretimi azaltmak zorunda kaldı.

Geçen sene 818 bin 511 ton olan lif pamuk üretimi bu yıl yüzde 40 oranında düşüşle 626 bin ton civarında olması bekleniyor.

İthalat ise 1 milyon ton sınırına dayandı. Yani üretim için hedeflenen 1 milyon ton, ithalatta yakalanmış oldu. Üretim yüzde 40 azaldı, ithalat yüzde 40 arttı. Böylesi ancak Türkiye'de olur dedirten bir tablo.

Hükümet, Çukurova, Ege, Güneydoğu Anadolu, Antalya, Antakya’daki pamuk çiftçisine destek vererek üretimi artırmak yerine, Amerika, Yunanistan, Brezilya, Azerbaycan, Tacikistan, Meksika, Sudan, Kazakistan, Arjantin, Türkmenistan, Avustralya, Hindistan, Özbekistan, Uganda, Benin, Burkina Faso, Tanzanya, Togo, İsrail, Güney Afrika, Kamerun ve daha birçok ülkenin pamuk çiftçisine destek olarak ithalattı patlattı. İç savaşın sürdüğü Suriye’den, tarım arazisi kiralayıp üretim yapacağımız Sudan’dan bile pamuk ithal etmişiz. Sözün bittiği yerdeyiz.

İthalatın yüzde 85'i 5 ülkeden

Tarım ve Orman Bakanlığı Ürün masaları tarafından yayınlanan Pamuk Raporu’na göre, Türkiye’nin lif pamuk ithalatı 2018 yılında 766 bin 947 ton oldu. 2019 yılında ithalat 950 bin 590 tona ulaştı. Sezon bazında bakıldığında dünyada pamuk takvim yılı 1 Ağustos - 31 Temmuz olarak kabul edilir. Türkiye’nin 2018-2019 sezonunda lif pamuk ithalatı 760 bin 858 ton olurken, 2019-2020 sezonunda Haziran sonu itibariyle 918 bin 416 tona yükseldi. Temmuz sonu itibariyle ithalatın 1 milyon ton sınırına dayandığı ifade ediliyor.

Son iki sezonun Haziran ayı verilerine bakıldığında, Haziran 2019’da 69 bin400 ton ithalat yapıldı. Bu yıl Haziran’da ithalat 83 bin 560 ton oldu. Geçen sene koronavirüs yani pandemi yoktu. Bu sene pandemiye rağmen ithalat arttı.

Ulusal Pamuk Konseyi’nden aldığımız verilere göre, 2019-2020 sezonunun 11 ayında geçen yılın aynı dönemine göre ithalatta yüzde 39.03 artış kaydedildi. Başka bir ifadeyle geçen sezona göre 257 bin 845 ton daha fazla pamuk ithal edildi. Haziran 2020 sonu itibariyle en çok ithalat yapılan ilk beş ülke sırasıyla şöyle; Amerika Birleşik Devletleri yüzde 38. 36 pay ve 352 bin 317 ton ile ilk sırada. Brezilya yüzde 19.34 ve 177 bin 592 ton ile ikinci olurken, Yunanistan yüzde 17.25 pay ve 158 bin 441 ton ile üçüncü oldu. Azerbaycan 64 bin 938 ton ve yüzde 7.07 pay ile dördüncü olurken, Tacikistan yüzde 3.15 ve 28 bin 910 ton ile 5.sırada yer aldı. Toplam ithalatın yüzde 85.17’si bu beş ülkeden yapıldı.

Yunanistan'dan ithal edilen pamuk Ege'deki üretimden fazla

Bugünlerde savaşın eşiğine geldiğimiz Yunanistan’dan 2019-2020 sezonunda ithal edilen lif pamuk Ege Bölgesi’ndeki üretimden fazla. Yunanistan’dan ithal edilen lif pamuk 158 bin 441 ton. Ege’de beklenen üretim miktarı 156 bin 52 ton. Türkiye, 2019-2020 sezonunda Amerika’dan 352 bin 217 ton lif pamuk ithalatı yaptı. Bu, Türkiye pamuk üretiminin yarısını gerçekleştiren Güneydoğu Anadolu yani Şanlıurfa ve Diyarbakır’daki üretimle neredeyse aynı seviyede. Güneydoğu Anadolu’da bu yıl beklenen pamuk üretimi 365 bin 216 ton.

Bir zamanlar Türkiye’nin en verimli ovası olan ve pamuk üretimi ile romanlara, öykülere konu olan Çukurova’da üretilen pamuk, Brezilya’dan ithal edilen pamuğun yarısı kadar.

Hasada 400 bin ton ithal pamukla girilecek

Ulusal Pamuk Konseyi Başkanı Bertan Balçık hasat öncesi pamuktaki gelişmeleri, fiyat ve primle ilgili beklentilerini ise özetle şöyle anlattı:

1- Türkiye olarak 1 milyon ton lif pamuk üretmeyi hedefliyorduk, ancak olumsuz iklim koşulları ve özellikle GAP ve Çukurova bölgelerinde zararlıların verimi düşürmesi sebebiyle 800 bin ton lif pamuk üretebildik. Tüketimde beklenti 1 milyon 700 bin tondu, ancak COVID-19 sebebiyle 1 milyon 400 bin tonda kaldık.

2- Türkiye, geçen seneden az bir devir stoku ile sezona girdiği için kendi üretimi olan 800 bin ton hariç en az 600 bin ton ithalat yapmak zorundaydı. Peki, Türkiye 31 Temmuz 2020 itibariyle ne kadar pamuk ithal etti? İlk 11 aylık ithalat rakamı 918 bin ton. Ve bu işle uğraşan ithalatçı firmaların söylediklerine göre Temmuz ayı ile birlikte son bir yılda 1 milyon tona yakın lif pamuk ithal edildi. Hani ihtiyacımız 600 bin tondu?

3- İçeride hala satılamayan 100 bin ton pamuk var. Bununla birlikte 15 Eylül’de yeni hasat sezonuna girilecek ve yaklaşık 600 bin ton çırçırlanmış lif pamuk olacak. Üstelik iplikçinin deposunda ithal 400 bin ton daha pamuk var. Zaten sanayiciler de “Aralık ayına kadar elimizde yeterince hammadde var” diyor.

Çiftçinin fiyat ve prim beklentisi

4- Üretici ise sezonda fiyatların bugünkü seviyenin altında oluşmasından ve daha da kötüsü yeterince alıcı olmamasından endişe ediyor. Çiftçi maliyet artışlarını, enflasyonu bir tarafa bıraktı bu sezon bitsin diye bekliyor. İnsanlar pamuğu ağzına almak dahi istemiyor.

5- Şu anda İzmir Ticaret Borsasında oluşan ortalama fiyat, ithal Amerikan pamuğuna göre yüzde 15 aşağıda. Maalesef hesapsızca yapılan ithalat, çiftçiyi ve çırçırcıyı esir aldı. Sezon öncesinde mutlaka buna bir çözüm bulunması gerekiyor.

6- Acaba buğdayda olduğu gibi “Türk Şeker” modeli örnek alınarak Hazine ve Maliye Bakanlığı lif pamuk alımı yapar mı? Ya da hala bir türlü açıklanmayan ve çiftçinin kütlü pamuğa kiloda 1 lira 50 kuruş olarak beklediği prim miktarı açıklanır mı? Olağanüstü durumlar olağanüstü tedbirler almayı zorunlu kılıyor.

Bertan Balçık’ın da işaret ettiği gibi ülkemize en fazla istihdam, katma değer ve cari fazla kazandıran tekstil ve hazır giyim sektörünün, en önemli hammaddesi olan pamuk ve onu üreten çiftçi bu ilgisizliği hak etmiyor!