Pamuğun geleceği toprağın korunması ve suya bağlı
Dünya Pamuk Günü nedeniyle 7 Ekim’de Aydın Söke’de önemli bir etkinlik yapıldı. Etkinlikte onarıcı tarımla uygulamalı olarak “iyi pamuk” (Better Cotton) üretmenin önemi anlatıldı. Pamuk üretirken toprağın ve çevrenin korunması, suyun en verimli şekilde değerlendirilmesi için “rejeneratif”(onarıcı) tarım tekniğinin önemi yine uygulamalı olarak anlatıldı.
Pamuk üretimindeki yüksek maliyet, düşük fiyat sorununu her fırsatta dile getiriyoruz. Ayrıca devletin kütlü pamuğa verdiği kilo başına fark ödemesinin (prim) son 3 yıldır 1 lira 60 kuruş olduğunu ve bunun da yetersiz olduğunu ifade ediyoruz. Şu anda Türk pamuğu ithal pamuklardan yüzde 15 daha düşük fiyattan alıcı buluyor. Bunun üretim için ne kadar büyük bir tehdit olduğunu da dile getiriyoruz.
Üreticinin ithal pamuğa karşı rekabeti sürdürmesi ve üretimin devam etmesi için destekleme priminin en az 4-5 lira olması gerekir. Bu konuda üretici, sanayici herkes aynı görüşte… Fakat hükümet, para olmadığı gerekçesiyle primi artırmıyor. Daha öncede yazdım, anlattım. Hesap çok basit… Fark ödemesi kilo başına 4-5 liraya çıkarıldığında pamuk üreticisine verilecek destek 300-400 milyon dolar. Buna “para yok” deniliyor. Ama ithalata 1,5 milyar dolar para bulunuyor ve ithalat yapılıyor. Aslında bu bir tercih meselesi… Hükümet tercihini ithalattan yana yapıyor.
“İyi pamuk” üretimi artacak
Pamuk üreten çiftçiler biraz da “moda çiftçisi” olarak adlandırılıyor. Çünkü moda sektörü onların ürettiği pamuktan elde edilen giysilerle ön plana çıkıyor.
Dünya pamuk üretiminde ilk 7 ülke arasında yer alan Türkiye, “iyi pamuk” üretiminde de söz sahibi olmak için çaba gösteriyor. Aydın Söke’de yapılan etkinlikte güncel sorunların yanı sıra Türkiye’nin toplam pamuk üretiminin yüzde 10’unu oluşturan iyi pamuk üretiminin artırılması hedefi de konuşuldu. Bunun için de onarıcı tarım, sürdürülebilir tarım ilkelerinin benimsenmesi gerekiyor.
Dünyada “iyi pamuk” standardını belirleyen ve denetleyen Better Cotton İnitiative(BCI) adıyla bir girişim var. Söke’deki toplantıyı düzenleyen de Better Cotton oldu. Etkinlik kapsamında Türkiye'de iyi pamuk standardında üretim, çırçırlama, pamuk tedarik zinciri faaliyetleri, sahada uzmanlar tarafından uygulamalı olarak anlatıldı.
Söktaş Tekstil’in Agrita Tarım’daki etkinliğine Better Cotton Türkiye Kıdemli Koordinatörü Şeyma Karaçay, İyi Pamuk Uygulamaları Derneği(İPUD) Başkanı Muzaffer Kayhan, İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri(İTKİB) Genel Sekreteri Mustafa Bektaş, Söke Ticaret Borsası Başkanı Nejat Sağel, İPUD Genel Müdürü Didem Ünsür, Derneğin önceki dönem Başkanı Fuat Tanman, üreticiler ve sektör temsilcileri katıldı.
Üretim alanları daralıyor verimliliğin önemi artıyor
İyi Pamuk Uygulamaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Muzaffer Kayhan, kendilerinin “moda çiftçisi” olduğunu belirterek pamuğun dünyada rekabeti olan önemli bir ürün olduğunu belirterek şunları söyledi: “ Dünyada ve Türkiye’de pamuk üretim alanları daralıyor. Su krizi büyüyor. Verimde daralma var. Eğitim ve finansman konusunda sorunlarımız var. Çiftçinin eğitimi en önemli konu. Biz burada onarıcı tarımla bu olumsuzlukları olumluya çevirmek için çalışıyoruz.” dedi.
Türkiye’nin önemli tekstil ihracatçısı ülkelerden biri olduğuna dikkat çeken Kayhan, sınırda karbon vergisinin önümüzdeki dönemde gündeme geleceğini, şimdiden gerekli çalışmaların yapılması gerektiğini ve bu konuda en önemli unsurun izlenebilirlik olduğunu anlattı. Onarıcı tarım ile hem toprağı koruduklarını hem de suyu daha verimli değerlendirdiklerini belirten Kayhan, tarladan son tüketiciye kadar izlenebilirliğin önemini anlattı. Kayhan sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’de iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen pamuğun tümüyle iyi pamuk (Better Cotton) standartlarında olması için çalışıyoruz. Pamuk üretim alanlarında daralma var. Su ve iklim krizi ne yazık ki kaçınılmaz olarak bizi bekliyor. Karbon vergisi gündemde. Bu nedenle sürdürülebilir tarım uygulamaları kaçınılmaz. Ülkemizde bu konuda eğitim ve finansal açıdan eksiklikler var. Tekstil sektöründe, pamuk üretiminden son tüketiciye varana kadar izlenebilirlik çok önemli. Biz Söke’deki tesislerimizde bunu gerçekleştirdik. Dernek olarak da Tarım Bakanlığı ile işbirliği yaparak hayata geçireceğimiz projemizle markalara danışmanlık hizmeti vererek tüm pamuk üreticilerinin bu standartlarda üretim yapması için çalışacağız.”
Söke pamuğunun avantajı AB coğrafi işareti
Söke Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Nejat Sağel, Söke’nin pamukla özdeşleşen bir ilçe olduğunu söyledi. Söke Pamuğu’nun önce Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan ve 1 yıl gibi kısa bir sürede de Avrupa Komisyonu’ndan coğrafi işaret tescili aldığını belirterek şu bilgileri verdi: “ Avrupa’da coğrafi işaret tescili alan ilk pamuk Söke pamuğu oldu. Bu bize çok büyük avantajlar sağlayacak. Geçen hafta Adana’da düzenlenen Teknofest’te pamuğumuz tanıtıldı. Cumhurbaşkanlığı tarafından öne çıkarılan bir ürün oldu. Kaliteli tekstil ürünlerinin ana hammaddesi olan Söke pamuğu hem bölgeye hem de ülkeye önemli katma değer sağlayacaktır.”
Etkinlik kapsamında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri ve Teknoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdem Aykaş “rejeneratif”(onarıcı) tarımla pamukta verimin artırılmasını anlattı. Aykaş, toprağın verimliliğini ve toprağı korumak için toprak işlemesiz tarım(anıza ekim), topraktaki canlı organizmaları artırmak, yabani otları bastırmak ve karbon tutmayı artırmak için örtü bitkilerinin ekilmesi, hayvan otlatma ile kurulacak entegrasyonun önemine dikkat çekerek: “Biz burada bu uygulama ile verimliliği ciddi oranda artırdık. Kimyasal kullanımını kaldırdık. Onarıcı tarım artık bir seçenek değil, zorunluluk. Bunu ülke geneline yaymak gerekir” dedi.
Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak ve Bitki Besleme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gönül Aydın ise toprak için sıcaklık, nem ve besin değerinin çok önemli olduğunu belirterek, toprağın korunması sonucu daha az su ile daha yüksek verim alınabileceğini ve bunu da uygulamalı olarak kanıtladıklarını söyledi.
Özetle, 7 Ekim Dünya Pamuk Günü’nde Aydın’ın Söke ilçesinde önemli bir etkinlik gerçekleştirildi. Pamukta yaşanan güncel sorunların yanı sıra pamuğun geleceği ele alındı. İyi Pamuk Uygulamaları Derneği Başkanı Muzaffer Kayhan’ın söylediği gibi yüzlerce yıldır üretim yapılan bu topraklarda gelecek kuşakların da üretime devam etmesi, ihtiyaçlarını karşılaması için tarım topraklarının korunması, suyun verimli kullanılması gerekiyor. Türkiye dünyada Genetiği Değiştirilmiş pamuk üretmeyen çok az sayıdaki ülkeden biri. GDO’suz pamuk üretimi ve iyi pamuk üretimi ile pamukta dünyanın önemli üretici ülkelerinden biri olduğumuz kadar, tekstil ve hazır giyimde de dünya markaları yaratabiliriz.
Susuzluk ve hastalık verimi düşürdü
Söke’de 2024 yılında toplamda 160 bin ton kütlü pamuk üretimi bekleniyordu. Ancak su sorunu ve hastalıklar nedeniyle üretimin 130 bin ton olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. Etkinlik sırasında konuştuğumuz pamuk üreticileri, Söke’de bu yıl pamukta ilk suyu geç alabilen üreticiler olduğu ve iki su arasındaki zamanın da kısa olması nedeniyle verim kayıpları olduğunu ifade etti. Yapılan hasatta verimin 300-400 kiloya kadar düştüğü tarlalar olduğunu belirten üreticiler hastalıklarla mücadele etmeyenlerin 100 kiloyu bile zor bulduğunu belirtti.
Dünyada “iyi pamuk” üretimi artıyor
- Dünya pamuk üretimi 25 milyon ton
- Beter Cottton (iyi pamuk) üretimi: 5,47 milyon ton
- Lisanslı iyi pamuk üreten çiftçi sayısı: 2,13 milyon kişi
- Dünya pamuğunun yüzde 22’si “iyi pamuk” standartlarında üretiliyor
- Türkiye’de iyi pamuk üretiminin oranı yüzde 10 civarında
Better Cotton nedir?
Better Cotton, pamuk için dünyanın önde gelen sürdürülebilirlik girişimidir. Çevreyi korurken ve eski haline getirirken pamuk topluluklarının hayatta kalmasına ve gelişmesine yardımcı olmayı misyon edinmiştir.
Pamuk, dünyanın en önemli yenilenebilir doğal kaynaklarından biridir. Yetiştirilmesinin ve üretiminin korunması esastır. 2005 yılında, Doğal hayatı Koruma Vakfı (WWF) tarafından toplanan yuvarlak masa girişiminin bir parçası olarak, pamuğun sürdürülebilir bir geleceğe sahip olmasını sağlamak için bir grup vizyon sahibi kuruluş bir araya geldi. İlk destek Adidas, Gap Inc., H&M, ICCO Cooperation, IKEA, Uluslararası Tarım Üreticileri Federasyonu (IFAP), International Finance Corporation (IFC), Organic Exchange, Oxfam, Pestisit Action Network (PAN) UK ve WWF gibi kuruluşlardan geldi.
Better Cotton Initiative (BCI) veya kısaca Better Cotton, dünyadaki en büyük pamuk sürdürülebilirlik programıdır. Çiftçiler, çırçırcılar, iplikçiler, tedarikçiler, üreticiler, marka sahipleri, perakendeciler, sivil toplum kuruluşları, bağışçılar ve hükümet temsilcilerinden oluşan 2 bin 700'den fazla üyesi var.