Paket açmayı bırakıp külfeti eşit üstlenmeli

Bir toplum, dilerse enflasyonu düşürebilir. Bunun yegâne yolu, külfet her ne ise onu başkasına devretmeyip, eşit yük almakla sağlamaktır.

Yönetim, enflasyonu düşürme programlarında daima bu hayati kuralı hesaba katmadığından, mücadeleler sürekli başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Yüksek enflasyon döneminde en büyük sorun; testiyi kıranla suyu getireni ayırt edememektir. Gerçekte büyüyüp büyümediğini kavramıyor, kârın ne kadarının gerçek olduğunu hesaplayamıyorsun. Bu yüzden ekonomi, daha sağlam paralarla ifade edilmeye zorlanıyor, misal dolar üzerinden fiyatlama gündeme gelebiliyor.

İsrail’de 1980’lerde enflasyon %3500 civarındaydı. Sonra Merkez Bankası Başkanı Jakob Frenkel, ekonomi yönetiminde bir karar aldı ve külfeti, toplumun tüm kesimlerine eşit dağıtmayı başardı. Hiper enflasyonda İsrailli, otobüs yerine taksi kullanır olmuştu. Saatte bir artan fiyatlar yüzünden, bileti önceden atılan otobüs, kayıplara yol açarken, ödemesi seyahat sonunda yapılan taksi, tercih edilebilir olmuştu.

Frenkel, bu tabloyu anlatırken; şu saptamayı yapıyor; “fark ettik ki külfet bir başka kesime devredilebiliyorsa, her açılan paket, çözüm şöyle dursun, durumu daha da kötüleştiriyordu. Bu yüzden paket açmayı bıraktık, külfeti eşit dağıttık ve enflasyonu çözdük.” Enflasyonundan şikâyet eden ulusların yapması gereken, iştah ile imkan arasında dengeyi kurmak olmalıdır.

BU ÇİFT ŞERİTLİ ENFLASYON YOLU NEREYE ÇIKAR?

Bir ülke, enflasyonun tırmanmasını ister mi? Eğer bu ülke, yaşlanan, yavaşlayan ve yeni girişimcilerin azaldığı, konfor alanlarının genişlediği refah toplumu ise birazcık enflasyon, politika hedefi olabilir.

Ancak enflasyon çift hanelerde ve sürgit artıyorsa, yakınlarda bir yerde ekonomiyi bir kriz beklemektedir. Ülkenin üretim kabiliyeti ve ihracat yapısına göre bu süre 18 ay ile 24 ay arasında değişebilir.