OVP’deki kur tahmini daha düşük gerçekleşecek

2024-2026 dönemi orta vadeli programı oluşturulurken bu yılın ortalama dolar kuru 36.78 düzeyinde varsayıldı. Orta vadeli programlarda da, başka metinlerde de bir dolar kuru zikredilmez, görünürde resmi bir tahmin yapılmaz ama örtülü bir kur tahmini vardır. Bu tahmin de yıl sonu için değil yıl ortalaması için yapılır; işte o tutar da bu yıl için 36.78’di.

Yılın ilk yarısı geride kaldı sayılır ve altı ayın ortalama dolar kuru 31.50 oldu. Ay sonuna kadarki kısa sürede oluşacak tutar bu 31.50’yi çok az yukarı çekebilir.

Yıl ortalaması için varsayılan tutar belli, yılın ilk yarısındaki gerçekleşme belli; şu durumda ikinci yarıda ne beklenmesi gerektiğini söylemek çok kolay. Düz mantıkla basit bir hesap yapınca vardığımız sonuç şu:

* İlk yarıdaki 31.50’lik gerçekleşmeden sonra yıl ortalaması olan 36.78 için ikinci yarıdaki ortalama dolar kurunun 42 lira olması gerekiyor.

* Bugünlerdeki dolar kurunu 33 lira olarak alırsak ve ikinci yarıdaki ortalamanın 42 lira düzeyinde oluşacağını varsayarsak, yıl sonu kuruna ilişkin bir tahminde de bulunabiliriz, o da 50-51 lira civarı olur.

Şimdi bunları yazdım diye hemen kur tahmini yaptığım sonucuna varılmasın. O benim işim değil! Ben kur tahmini yapacak kadar öngörü sahibi değilim, onu “uzmanlarına” bırakıyorum.

Benim yaptığım çok basit matematiksel bir işlem... Yalnızca orta vadeli programda yer alan varsayımlardan hareketle ne öngörüldüğünü ama bunların niye gerçekleşmeyeceğini irdeliyorum, hepsi o kadar...

Sevinmeyin, olmayacak!

Aktardığım ikinci yarı ortalamasına ilişkin 42 ve yıl sonuna ilişkin 50-51 liralık tutarlar “Kur artmalı” lobisinin ve nedenini hâlâ anlayamadığım biçimde kur artınca mutluluk duyacak ama bundan aslında çok zarar görecek geniş bir kitlenin çok hoşuna gidecek.

Ama yok, o kadar heveslenmeyin! Türkiye’de bazen hedefler olumlu yönde de sapma gösterir. Bu yılın kur varsayımı da onlardan biri olacak.

Olağanüstü gelişmeler yaşanmadığı takdirde dolar kurunun ne yılın ikinci yarısındaki ortalaması 42 lirayı bulacak, ne de yıl sonundaki düzeyi 50-51 lirayı.

Ama yine bir kez daha altını çiziyorum; olağanüstü gelişmeler yaşanmadığı takdirde... Bu gelişmeler yurt dışı kaynaklı olabileceği gibi yurt içinde faiz indirme iştahının yeniden kabarmasından da kaynaklanabilir. Ayrıca ekonomi yönetiminde birden köklü değişikliklere gidilmesi gibi bir durum da olağanüstü gelişmelere yol açabilir.

Ben normal gidişatta kayda değer bir değişiklik olmayacağı varsayımıyla bu görüşü dile getiriyor ve doların ikinci yarı ortalamasının 42 lira olmayacağını, yıl sonunda da 50 lirayı aşmayacağını söylüyorum.

Şu durumda yıl ortalaması 36-37 olmaz

Şimdi tersinden gidelim. Yıl ortalamasındaki düzeyin orta vadeli programda öngörülen 36.78 olabilmesi için ikinci yarı ortalamasının 42’ye çıkması gerekiyorsa ve bu düzey pek mümkün görünmüyorsa, demek ki 36.78 de gerçekleşmeyecektir.

Aklınıza gelen soruyu galiba tahmin ediyorum:

“Yılın ikinci yarısındaki ortalama 42 olmazsa kaç olur, daha da önemlisi yıl sonu 50-51 olmazsa hangi düzey görülür?”

Keşke bilsem! Hem bunları bilen olduğunu da pek sanmıyorum.

12’den 51’e çıkılır mı?

12 ve 51 ne mi, hemen söyleyeyim...

12, yani yüzde 12 doların ilk altı aydaki artışı.

51, yani yüzde 51 de eğer yıl sonu 50 olursa, doların ikinci yarıda kaydedeceği artış.

Şimdi siz söyleyin; 12’den 51’e çıkılmasına izin verilir mi?

Eldeki en önemli malzeme terk edilir mi?

Hani enflasyonla mücadele ediliyor ya...

Bunun için de öncelikle talebin kısılmasına çalışılıyor ya...

Enflasyonla mücadelede ikinci ve en önemli araç Türk parasının reel olarak değer kazanması ya...

Şimdi, ilk altı ayda TL’ye reel değer kazandırma konusunda çok hassas davranıldı ve amaç doğrultusunda başarılı da olundu. Uzun vadeli durum bir yana, bu yılın ilk yarısında kur yüzde 12 artarken enflasyon muhtemelen yüzde 25 dolayında gelecek. Bu makasın niye açılmak istendiği çok açık.

Doğru ya da yanlış, böyle bir politika güdülüyorken yılın ikinci yarısında tam tersi yapılır, buna göz yumulur mu?

Dolayısıyla üstüne basa basa bir kez daha belirteyim:

“Normal koşullarda dolar kuru ikinci yarı ortalamasında 42 lirayı bulmaz, yıl sonunda 50-51 liraya çıkmaz, dolayısıyla da 2024 yılı ortalamasında orta vadeli programda öngörülen 36.78 düzeyine ulaşmaz ve daha düşük gerçekleşir.”