Orta ve uzun vadeli hedefler nasıl şaşıyor?
● Siyasi kaygıların, salt seçim başarısına odaklanmış ekonomik kararların “rasyonel zemin”den uzaklaştırdığı Türkiye ekonomisi yeniden planlı, programlı kalkınma ve büyüme sürecine dönebilecek mi?
● Son 5 yıldaki orta ve uzun vadeli hedeflere ulaşma sicili çok kötü olan Türkiye hazırlıkları süren OVP (2024-2026) ve 12.Beş yıllık kalkınma planı (2024-2028) çalışmalarında hüküm süren yüksek enflasyon altında önünü nasıl görecek?
● 2024 yılı başında girişilecek enflasyonla mücadele programının (dezenflasyon süreci) ihtiyaç duyacağı siyasi irade, orta ve uzun vadeli planlara nasıl yansıyacak?
Ekonomi yönetiminin harıl harıl orta ve uzun vadeli planlar hazırladığı bu günlerde ekonomi çevrelerinde bu sorulara yanıtlar aranıyor. Ekonomi politikalarına kafa yoran vatandaşlar, iş dünyasının önderleri ve uzmanları, akademisyenler, siyasetçiler ve elbette ki ekonomi bürokrasisi soruların yanıtlarını tartışıyor.
Ekonomi yönetiminin koordinasyonunu üstlenen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz orta ve uzun vadeli plan ve programların “çıpa etkisi” yaratacağını sıklıkla vurguluyor. Yılmaz, önümüzdeki orta ve uzun vadeli dönemde kaynak tahsisinin değişeceğini, altyapı yatırımlarını büyük ölçüde tamamlayan Türkiye’nin üretim ve ihracat odaklı yapısal dönüşüme yöneleceğinin altını çiziyor.“Rasyonel zemin”e dönüş taahhüdü ile ekonomi yönetiminin başına geçen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de orta vadede enflasyonun tek haneye indirileceği, ekonomi aktörlerinin önünü görebileceği daha istikrarlı bir ekonomi vaadinde bulunuyor. Merkez Bankası başkanı Hafize Gaye Erkan da yeniden fiyat istikrarına odaklanacaklarını ve uygulanacak dezenflasyon programıyla enflasyonun 2025 sonunda yüzde 15’e ineceğini tahmin ettiklerini açıkladı.
Görüldüğü gibi tahminler ve hedefler tutarsa, plan ve programlardan sapılmazsa enflasyonun tek haneye indirilebilmesi için önümüzde en az 2 yıl var. Yerel seçimleri de atlattıktan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın temsil ettiği iktidardaki siyasi iradenin orta-uzun vadede önemli harcama disiplini ve diyetine ihtiyaç gösterecek politikaları nasıl yönlendireceğinin takipçisi olacağız.
Son 5 yılda enflasyon hedefi ortalama %624,5 saptı
Ekonomi yönetiminin Eylül ayında kamuoyuna açıklayacağı ve “çıpa etkisi”nden yararlanmayı düşündüğü OVP (2024-2026) ve 12.plan (2024- 2028) öncesinde son 5 yılda orta-uzun vadeli plan ve program hedeflerine ulaşma performansına göz atmakta yarar var. DPT kökenli akademisyen Prof.Dr. Hakkı Hakan Yılmaz’ın seçilmiş dört temel gösterge (Enflasyon TÜFE, ABD Doları döviz kuru, Büyüme, Petrol fiyatı) üzerinden yaptığı hesaplamalara göre son 5 yılda uzak tahminlerde çok büyük sapmalar yaşanmış. TÜFE tahmini %624,5, ABD doları tahmini %103,2 sapmış. Brent Petrol fiyatı tahmini 17,5, Büyüme tahmini ise 5 yılda -%5,9 yanılmış. Prof. Dr.Yılmaz’ın çalışmasında projeksiyon ve gerçekleşme tahminleri uzak, orta ve yakın olmak üzere üçlü ayrımda ele alınmış ve sonuçlar irdelenmiş. (Uzak tahmin OVP yayınlandığında üçüncü yıl olan son yılın projeksiyonu; örneğin 2023-25 OVP’sinde 2025 yılı, orta ikinci yılın aynı örnekte 2024 yılını, yakın ise ilk yılı 2023 yılını gösteriyor.)
Yanılgının nedeni “politik”
Prof.Dr.Yılmaz’a göre sapma olarak hesaplanan tahmin hatalarının sürekli aynı yönde (eksi ve artı işaret olarak) çıkması bir anlamda bilinçli şekilde hata yapıldığını gösteriyor. Yılmaz diyor ki:
“Üç yöntemde de hataların yönünün aynı olması (örneğin enflasyonda gerçekleşmenin sürekli projeksiyonun üstünde büyümede ise tahminin hep gerçekleşmenin üzerinde olması gibi) tahminlerde ağırlıklı olarak politik olduğu düşünülen sistematik bir hata olduğuna işaret etmektedir.”
OVP hazırlıkları kapsamında özel sektör toplantısı
Bu hafta Ankara’da Orta Vadeli Plan (OVP) hazırlıkları kapsamında çok önemli bir toplantı geçekleştirilecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yarın özel sektör önderleriyle yapılacak Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Koordinasyon Kurulu (YOİKK) toplantısına başkanlık edecek.
Yapısı ve işlevi 2019 yılında çıkarılan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenen YOİKK ekonomi yönetimi ile özel sektör arasındaki en önemli istişare mekanizmalarından biri olarak kabul ediliyor. Aldığımız bilgiye göre Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bu toplantıda özel sektör temsilcilerine kapsamlı bir sunum yapmaya hazırlanıyor. TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun da Türkiye genelinde oda ve borsalardan derlenen gelecek bir yılda yapılabilecek, rekabet gücüne katkı verebilecek yatırımlar ve yatırım ortamı bilgilerini paylaşacağı belirtiliyor. YOİKK’in üye yapısı şöyle: Hazine ve Maliye, Adalet, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Ticaret, Sanayi ve Teknoloji, Ulaştırma ve Altyapı Bakanları ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı, Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı, Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) Başkanı, Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Başkanı, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı.
