Öncü göstergeler zayıflıyor

Moody’s ülkemizin reytingini iki not artırarak B3’ten B1’e çıkarmasına karşın reel sektörde işler maalesef iyi gitmiyor. Ürün ve hizmet iş modelimizde inovasyon, teknoloji ve tasarım anlamında önemli değişiklik olmadan Ülke olarak pahalı hale geldik ve rekabet gücümüz zayıflıyor ve reel sektörde öncü göstergeler iyi değil.

• Karşılıksız çek adedi ve tutarı Haziran 2023’te sırasıyla 9,962 ve 3.35 milyar TL iken Haziran 2024’te karşılıksız çek adedi yüzde 54, tutarı ise yüzde 221 artmıştır, 15,348 ve 10.8 milyar TL. (TBB)

• Protesto olan senet adet ve tutarı Haziran 2023’te sırasıyla 15,574 ve 1.16 milyar TL iken Haziran 2024’te yüzde 34,8 ve yüzde 186 artarak 20,989 ve 3.32 milyar TL olarak gerçekleşti. (TBB)

• İstanbul Sanayi Odası tarafından hazırlanan PMI endeksi Mart 2024’te 50 iken (50 ve üzeri sanayide talebin iyi olduğunu gösteriyor) Nisan 2024’te 49.3,  Mayıs 2024’te 48.4 ve Haziran 2024’te sert düşerek 47.9’a gerilemiştir. Gıda ve makine dışındaki tüm sektörler 50’nin altında. Yurt içinde durum bu iken en büyük pazarımız Avrupa Birliği’nde de PMI 50’nin altında 45.8 ve en önemli iş partnerimiz Almanya’da ise 43.5.

• TOBB verilerine göre Haziran 2024’te geçen yılın aynı dönemine göre kurulan şirket sayısı yüzde 29,9 azalarak 6,606 adet olmuştur.

• BDDK verilerine göre 2023’ün ilk beş ayında 338 milyar TL olan şirketlerin ödediği faiz bu yılın ilk beş ayında yüzde 218 artarak 1,073 milyar TL’ye ulaşmıştır. Bizim tahminimiz 2024 yılı sonunda şirketlerin ödeyeceği faiz gideri 2.9 triyon TL’ye yaklaşacaktır. 2023 yılı için ödenen faiz 1,24 trilyon TL artış yüzde 134.  Faiz gideri / satış oranı yüzde 8-  yüzde 10 civarında olacaktır. Yüzde 14 ortalama EBİTDA ile çalışan şirketlerin EBİTDA’sının  yüzde 60-80’i finansman giderlerini gidecek ve bankalara ödenecek kredi ana paraları  ve işletme sermayesi, yatırım  için fon kalmayacaktır.

• Yılın ilk yarısında yavaş seyreden takipteki alacaklar son haftalarda hızlı artmaya başlamıştır. Haziran 2024’te haftalık 2 milyar TL artan sorunlu kredi miktarı 12 ve 19 Temmuz haftasında 7 milyar TL ve 13 milyar TL artmıştır. (BDDK). Uzun zamandır ilk defa bu kadar hızlı artış var.

Bu göstergelerde yazın getirdiği hareketliliğin bitmesi ile daha da bozulma olasılığı var. Temmuz 2024 enflasyonu 5 Ağustos 2024 tarihinde açıklanacak ve baz etkisi ve düşen enflasyon trendi ile yüzde 71,6’dan yüzde 59‘a düşeceğini tahmin ediyoruz. Ağustos 2024’te bir yıl sonraki enflasyon tahminimiz OVP hedeflerine göre yüzde 20. Enflasyon bu olacak ise TCMB’nin politika faizini yüzde 50’de tutması reel sektörün içinde bulunduğu şartlar nedeniyle mümkün değildir. Muhtemelen eylül veya ekim 2024’te ilk faiz indimi gelecektir. Bu kadar yüksek reel faizi şirketlerin ödemesi çok zor.

Sonuç olarak kaynak verilere göre şirketler tarafında öncü göstergeler kötüleşiyor. Benzer sorun bireysel kredi kartlarında da yaşanmaya başladı ve riskler artıyor. Bizim önerimiz bilançomuzun varlıklar bölümünü iyi yönetmeliyiz. Varlıklarımızı ne kadar etkin kullanır isek finansal borçlanma ihtiyacınız o kadar azalacak ve hem bilançomuz kuvvetlenecek hem de daha az faiz ödeyeceğiz. 2023 verilerine göre ortalama kredi faiz yüzde 28,4 iken operasyon karının yüzde 57’ini finansman gideri olarak ödeyen şirketler (İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Çalışması)  faizler yüzde 60 iken ne kadar faiz ödeyecekler. İşe her zamankinden daha fazla odaklanma zamanı.