On ildeki konutların yüzde 51’i 2001 ve sonrasında yapıldı
✔ Erdoğan yıkılan binaların yüzde 98'inin 1999 öncesi yapılan binalar olduğunu söyledi, yani daha sonra yapılan binaların oranının yüzde 2 olduğunu ifade etti.
✔ Oysa bölgedeki konutların yüzde 51'i 2001 ve sonrasında yapıldı.
✔ Ancak bu sayılarda bir çelişki yok; yıkılan yeni bina sayısı az olsa bile bu binalarda çok sayıda daire var. Bina ve daire sayısı kavramlarına dikkat!
Depremin bilançosu çıkarılmaya çalışılıyor. Henüz can kaybımızın ne kadar olduğunu bile tam bilemiyoruz. Belki kesin sayıyı hiçbir zaman da öğrenemeyeceğiz. Bu tür felaketlerde hiç bulunamayanlar da oluyor. Ne yazık ki oluyor...
Bir yandan da depremin yol açtığı yıkımın bilançosu ortaya konulmaya çalışılıyor. Tümüyle yerle bir olan binalar var, ağır hasar görmüş olanlar var, bir de fena görünmemekle birlikte oturulamayacak durumda olanlar var.
Deprem bölgesindeki illerin yapı stokunun durumunu teknik olarak bilemeyiz tabii ki. Ama bu stokun pek sağlam olmadığı da ortada. Tamam deprem çok şiddetli ama bırakın Japonya gibi ülkelerle kıyaslamayı, yan yana iki binadan biri yerle bir olurken diğerinin sapasağlam ayakta kalması bile en azından yapıdan yapıya çok farklılık bulunduğunu gösteriyor.
Çevre Bakanlığı 33 bin kadar binada yer alan 154 bin civarındaki dairenin acilen yıkılması gerektiğini açıkladı. "Yıkılması gerekiyor” ifadesi, bu binaların ağır hasar gördüğüne ve yerle bir olmadığına işaret ediyor. Dolayısıyla zaten tümüyle yıkılmış durumdaki binalar bu sayılara dahil değil gibi görünüyor. Yani bölgenin binalar anlamında fotoğrafı henüz net olarak çekilebilmiş değil.
Yarısı yeni konut
TÜİK’in 2021 yılına ilişkin verilerine göre afet bölgesindeki on ilde 3.3 milyon hane yaşıyor. Her bir hanenin bir konutta yaşadığını varsaymak yanlış olmaz. Yani bölgede 3.3 milyon konut var.
Yine TÜİK verileri gösteriyor ki bu 3.3 milyon konutun yüzde 51’i 2001 ve sonrasında inşa edilmiş. Yani bölgedeki iki konuttan biri yaklaşık yirmi yıllık. Bir başka ifadeyle deprem bölgesindeki konutların yarıdan biraz fazlası yeni. Konut için yirmi yıl nedir ki... Hem en azından kağıt üstünde bu konutlar deprem mevzuatına uygun yapılmış.
Bu bölgedeki konutların yüzde 10’u 1980 ve öncesinde, yüzde 27.8’i 1981-2000 arasında inşa edilmiş. Toplamdaki payı yüzde 11.2 olan konutların ne zaman inşa edildiği ise bilinmiyor.
Erdoğan’ın söylediği başka
Cumhurbaşkanı Erdoğan önceki gün yaptığı açıklamada deprem bölgesinde yıkılan binaların yüzde 98’inin 1999 yılı öncesi inşa edilen binalar olduğunu söyledi.
Erdoğan’ın elinde yapı stokuna ilişkin detaylı bilgiler elbette vardır ve bu oran o bilgiye dayanıyordur. Ancak yıkılan binaların yüzde 98’inin 1999 öncesi inşa edildiğine ilişkin bilgi ile bu bölgedeki konutların yüzde 49’unun 2001 öncesinde yapıldığı gerçeği arasında bir çelişki yok.
Erdoğan’ın söylediği bina sayısı... Benim TÜİK verilerine dayanarak aktardığım ise konut sayısı...
Yıkılan 100 binanın 98’i 1999 öncesi inşa edilmiştir ama yıkılan konut sayısında durum öyle değildir. Hepimiz biliyoruz ki giderek daha çok katlı bina yapılıyor ve her bir binada daha çok konut yer alıyor.
Dolayısıyla 1999 sonrasında inşa edilen ve yıkılan bina sayısı toplamda yüzde 2 paya sahipse de, konut sayısı çok daha fazladır. Bunun örnekleri de var zaten. Hatay’daki artık depremin simge binası haline gelen bazı binalar, rezidanslar gibi... Çok katlı ve çok sayıda dairesi olan bu binalar henüz çok yeni ve yerle bir oldu.
Yıkılan bina bir ya da birkaç blok ama daire sayısı yüzleri buluyor.
Dolayısıyla yıkılan bina sayısını bilmek tabii ki önemli ama bu binalarda kaç daire bulunduğunu ve bunların yapım yıllarını bilmek de büyük önem taşıyor. Bunu bilelim ki deprem yönetmeliğine gerçekten uygun bina yapıyor muyuz, yapamıyor muyuz, daha da önemlisi niye yapmıyoruz, bu ortaya çıksın.