Olimpiyat düzenlemek ne kadar anlamlı?

Pandemi nedeniyle 2020 Temmuz’unda Tokyo’da düzenlenmesi gereken olimpiyatlar 23 Temmuz 2021’de başladı ve 8 Ağustos 2021’de de sona erdi. 206 ülkeden 11 bin sporcu 36 branşta 339 altın madalya için mücadele etti. Olimpiyat düzenlemek büyük bir organizasyon ve yüksek bir bütçe gerektiriyor. Finansal bütçe tek başına yetmiyor, aynı zamanda Dünya Olimpiyat Komitesi bu sportif organizasyonun hangi ülkede ne zaman düzenleneceğine de karar veriyor.

Doğal olarak yüksek maliyetlere sahip bu organizasyon, düzenleyen ülkelere önemli bir prestij sağlarken, diğer taraftan çok pahalıya mal olabiliyor. Tıpkı toplam maliyetin 25 milyar dolara ulaşması beklenen 2020 Tokyo Olimpiyatları gibi. Bu bağlamda Tokyo 2020 olimpiyatları özelinde ve genel olarak ta geçmiş olimpiyatları göz önüne alarak, bu tür organizasyonların ekonomik, finansal maliyetlerini irdeleyeceğiz.

Özetle, bu organizasyonun kazananı ve kaybedenleri kimler oldu? Bu soruya yanıt bulmak için oyunun ve paydaşlarının ekonomik ve finansal analizini yapacağız.

İlk bölümde olimpiyat oyunlarının genel maliyetlerine bir bakalım.

Tokyo Olimpiyatları bütçeyi aştı

Tokyo 2020 olimpik oyunları maliyeti şimdiden 15.4 milyar dolara ulaştı.^[1]

Tokyo Olimpiyatları, 15 milyar dolarlık 2012 Londra Olimpiyatları’nı[2] geride bırakan tarihin en pahalı olimpiyatları olacak gibi görünüyor. Tokyo Olimpiyatları tarihin en pahalı olimpiyatları olacak.

The Tokyo Olympics will be the most expensive Olympics in history.

Tokyo Olimpiyatları rekor en pahalı Olimpiyatları olarak ayarlanır.

The Tokyo Olympics are set as the most expensive Olympics on record.

Tam sonuçlar yüklenemiyor

Tekrar dene

Tekrar deneniyor...

Tekrar deneniyor...

Yetkililere göre, 15.4 milyar dolar olarak harcama bütçesi öngörülen olimpiyat, Japon hükümet denetçilerinin raporlarına göre 20 milyar doları aşacak. Nihai maliyetlerin 25 milyar dolara kadar yükselmesi bekleniyor.[3] Japon hükümeti bu olimpiyata talip olduğunda, Olimpiyat Komitesi’ne verdiği tahmini bütçe yaklaşık 7.3 milyar dolar civarındaydı.[4] Oysa, şu anki maliyetler orijinal bütçenin neredeyse üç katına yükseldi.

Yetkililere göre, bütçe 15.4 milyar dolar, ancak Japon hükümet denetçileri toplam harcamanın 20 milyar doları aştığını, Tokyo Olimpiyatlar için teklifini bir araya getirdiğinde yaklaşık 7.4 milyar dolarlık orijinal tahminin neredeyse üç katı olduğunu söyledi.

The budget is $15.4 billion, according to officials, but Japanese government auditors said the total spend exceeded $20 billion, nearly three times the original estimate of about $7.4 billion when Tokyo combined its bid for the Olympics.

Yetkililere göre, bütçesi $ 15400000000, ancak Japon hükümeti denetçiler Tokyo birlikte Olimpiyatları için teklifini koyduğunuzda toplam harcama 20 milyar $, $ civarında 7400000000 neredeyse üç katı orijinal tahminini başında söylediler.

According to officials, its budget is $1.54 billion, but Japanese government auditors have said that when Tokyo put its bid for the Olympics together, the total expenditure was $20 billion, nearly three times the original estimate of around $7.4 billion.

Tam sonuçlar yüklenemiyor

Tekrar dene

Tekrar deneniyor...

Tekrar deneniyor...

Bu tutar, Tokyo 2020 Olimpiyat oyunlarını daha şimdiden tarihin en pahalı olimpiyatı konumuna taşıdı. Tokyo Olimpiyatları’na kadar en yüksek maliyete sahip olimpiyat 15 milyar dolarlık maliyetiyle Londra Olimpiyatları olmuştu.

Bu, Oyunların şimdiye kadarki en pahalı Londra Olimpiyatlarının toplam maliyetinin 11,04 milyar dolar üzerine çıkmasına neden oluyor.

This puts the total cost of the Games' most expensive London Olympics ever to over $11.04 billion.

Londra'nın olimpiyatlara toplam maliyetinin üzerinde Yani koyar Games $ 11040000000, şimdiye sonraki en pahalı.

That puts the Games over the total cost of London's Olympics at $1.14 billion, the next most expensive ever.

Tam sonuçlar yüklenemiyor

Tekrar dene

Tekrar deneniyor...

Tekrar deneniyor...

Tam sonuçlar yüklenemiyor

Tekrar dene

Tekrar deneniyor...

Tekrar deneniyor...

Olimpiyat maliyetleri üzerine yapılan bir araştırmaya göre, olimpiyat oyunları herhangi bir ülkenin düzenleyebileceği en pahalı mega etkinliklerden biri. Olimpiyat maliyetleri üzerine yapılan bir araştırmaya göre, Olimpiyat Oyunları herhangi bir ülkenin düzenleyebileceği en pahalı mega etkinliklerden biri.

According to a study on Olympic costs, the Olympic Games are one of the most expensive mega-events any country can host.

Olimpiyat Oyunları Olimpiyatları maliyetlerinde bir araştırmaya göre, herhangi bir ülke organize edebilir en pahalı mega olaylardan biridir.

The Olympic Games are one of the most expensive mega-events any country can organize, according to a study of Olympics costs.

Tam sonuçlar yüklenemiyor

Tekrar dene

Tekrar deneniyor...

Tekrar deneniyor...

Çalışmaya göre, olimpiyatlara ev sahipliği yapmanın sporla ilgili ortalama maliyeti 12 milyar dolar ve sporla ilgili olmayan harcamalar tipik olarak bunun birkaç katı.[5]

Oxford Üniversitesi’nin Eylül 2020 itibariyle yaptığı bir araştırmaya göre, 1960’dan 2016’ya kadar düzenlenen yaz olimpiyatlarında bütçe harcamaları ortalama % 213, kış olimpiyatlarında ise %142’lik bir artış gösterdi. Yaz ve kış olimpiyatları toplamında ise ortalama bütçe artışı % 172 oldu.[6]

Pandemik olumsuzluklar nedeniyle geçen yıl yapılması planlanan Tokyo 2020’nin, 2021’e ertelenmesi ve olimpiyat oyunlarının seyircisiz oynanıyor olması da organizasyonun maliyetlerini Japon iş gazetesi Nikkei’ye göre 2,8 milyar dolar civarında artırdı.[7] Ertelemenin Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ni (IOC) de 800 milyon ABD Doları’na yakın bir zarara uğrattığı ifade ediliyor.[8]

Japon hükümeti bu olimpiyat nedeniyle oluşacak harcamaların 5.6 milyar dolarlık kısmını sponsorlardan, kalan bölümünü de kamu bütçesinden karşılamayı hedefliyor.[9]

Japon hükümeti bu organizasyondan tahmini 721 milyar yen (yaklaşık 6.5 milyar dolar) civarında gelir bekliyor.[10]

“Halka rağmen ve ne pahasına olursa olsun!” Olimpiyat

Eğer pandemi gerçekleşmemiş olsaydı, 2020 Olimpiyatları Japonya için gerçekten beklendiği gibi ekonomik ve sportif anlamda bir festivale dönüşebilirdi.

Yaz Oyunlarını Tokyo'ya getirmenin başlangıçta Japonlar için iki önemli amacı vardı. Bunlardan ilki, Japonya'nın 2011'de kuzey Pasifik kıyılarını harap eden deprem, tsunami ve nükleer felaketin neden olduğu ekonomik ve sosyal yaraların sarılması bu olimpiyat ile mümkün olabilirdi.

İkincisi de, Japonlar özellikle bu organizasyon ile başta turizmde çok ciddi canlanma ve bunun ekonomiye olumlu etkisi olabileceğini tahmin etmekteydiler. Bu sayede yaklaşık otuz yıldır devam eden ekonomik resesyondan çıkabilme olasılığı da mümkün olabilecekti.

Bu iki temel amacı yaşama geçirmek için 2013'te dönemin başbakanı Shinzo Abe Hükümeti, Japonya'nın oyunlara ev sahipliği yapabilmesi için her türlü maliyete katlanacağını ifade ediyordu.[11]

Yukarıda dile getirilen iki temel amacın dışında Japonların üçüncü (bence de asıl saik) bir başka amaçları daha vardı. Bu da: Çin ile hayatın her alanında girişilen yıkıcı rekabette geride kalmamaktı. Çünkü, 2022 kış olimpiyatları Çin Beijing kentinde düzenlenecekti. Çin ile ekonomik rekabette geride kalan Japonya, ekonomik durgunluğu aşabilecek manevilalardan birisi olarak olimpiyatları görüyordu. Nitekim 1994’te 4.9 trilyon dolar GSMH’sı bulunan Japonya 1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren resesyona girmişti. 2020 sonu itibariyle 5 trilyon dolar GSMH’ya sahip bulunan Japon ekonomisinde geçen 26 yıllık büyüme % 08 civarında gerçekleşmişti. Oysa, 1994’te 561,7 milyar dolar GSMH’sı bulunan Çin’in ekonomik büyümesi bu süreçte tam 26 kat artarak 14.7 trilyon dolara ulaştı. [12]1990’lı yıllarda dünyanın iki süper gücünden birisi konumundaki Japonya’nın yerini bugün Çin almış vaziyette. Çin günümüz küresel ekonomisi ve siyasetinin en önemli aktörlerinden birisi konumunda.

Hal böyle olunca, Japon hükümeti “Halka rağmen ve ne pahasına olursa olsun”, bu olimpiyatı düzenlemeyi göze alan bir politik yaklaşım sergiledi.

Ne var ki, Japonya için peri masalı gerçekleşmedi. Pandemi olimpiyatlara yönelik tüm hesap ve kitabı rafa kaldırdı.

Japon devlet televizyonunun yaptığı yeni bir ankete göre, Japonların %80'inden fazlası virüs nedeniyle ertelenen Olimpiyatlara ev sahipliği yapmaya karşı çıktı.[13]

Yukarıda verdiğimiz verilerden hareket edildiğinde, Tokyo 2020’den 721 milyar yen (Yaklaşık 6,5 milyar dolar) gelir beklentisi olan Japonya’nın katlanacağı toplam maliyetin 25 milyar dolara çıkması durumunda gelir gider farkı aleyhte 18,5 milyar dolara ulaşacak. Sponsorlardan sağlanacak ilave 5,6 Milyar dolarlık ek katkı bu zararı 12,6 milyar dolara geriletmiş olacak. Yani bu tutar hazine kaynaklarından karşılanacak.

Olimpiyatların Japon ekonomisine etkisi ise pandemik olumsuzluklar nedeniyle çok sınırlı düzeyde olacak. Ancak, televizyon yayınları etkisiyle turizm ve diğer ekonomik aktiviteler nedeniyle olimpiyatların 2021-2030 arası ekonomik etkisinin yaklaşık 30 milyar dolar civarında olabileceği öngörülüyor.[14] Ne var ki, bu öngörülen gelir maalesef pandemi öncesi bir tahmin. Japonların 20 milyon turistin ülkelerine geleceği[15] beklentisine dayalı bir olası gelirden söz ediyoruz. Kaldı ki, bu etkinin oyunlardan sonra on yıllık bir süreçte oluşması beklenmekteydi. Böyle bir gelir gerçekleşse bile, oluşacak gelir Japon GSMH’nın ancak binde altı (% 06)’sına karşılık geliyor ki, toplam ekonomik büyüklük içinde küçük bir tutarı ifade ediyor.

Olimpiyatlar Kâr eder mi?

Oxford Üniversitesi’nin 1960 ile 2016 arası düzenlenen olimpiyatları ekonomik mercek altına aldığı araştırmaya göre[16], 1980’lere kadar olimpiyat oyunlarının ekonomik faturası zararla sonuçlanmıştı. İlk olarak 1984 Los Angeles olimpiyat oyunlarıyla, bu oyunlar kazanç kapısına dönüştü. Günümüzde küreselleşmenin nimetlerinden daha fazla yararlanır hale gelen olimpiyat oyunları artık önemli bir ekonomik etkinlik haline geldi. Bu kapsamda bakıldığında, olimpiyat oyunları çok maliyetli birer sportif organizasyon olmakla birlikte, önemli bir ekonomik faaliyet alanı haline de geldi. Örneğin, Londra 2012 olimpiyatları 15 milyar dolarlık bir maliyete ulaştı.

Oxford Üniversitesi araştırmasına göre 1980-2016 yaz olimpiyatlarının ortalama maliyetleri 6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, 2007-16 arası yapılan yaz olimpiyatlarının ortalama maliyetleri ise iki kat artarak 12 milyar dolara ulaştı. Kış olimpiyatları ve yaz olimpiyatlarını bir arada düşündüğümüzde ortalama olimpiyat maliyeti 1960-2016 arası 4.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. [17]

Bir sonraki yazımızda ise Tokyo 2021’de kimler ekonomik ve finansal olarak kazandı? Onu irdeleyeceğiz.

Kaynaklar:

^[1] “The 2021 Olympics Are Turning Into a $20 Billion Bust for Japan”, https://www.wsj.com/articles/the-tokyo-olympics-staggering-price-tag-and-where-it-stands-in-history-11627049612 

^[2] Regression to the tail: Why the Olympics Blow up? September 1, 2020.  https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3686009 

^[3] “Japan Says No Fans at Tokyo Olympics”, https://frontofficesports.com/japan-says-no-fans-at-tokyo-olympics/

^[4] https://www.sportspromedia.com/news/tokyo-2020-cost-overrun-most-expensive-summer-olympics-study 

^[5] https://www.wsj.com/articles/the-tokyo-olympics-staggering-price-tag-and-where-it-stands-in-history-11627049612 

^[6] Regression to the tail: Why the Olympics Blow up? September 1, 2020.  https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3686009 

^[7] “The Massive Costs Behind The Olympic Games “, https://www.forbes.com/sites/niallmccarthy/2021/07/21/the-massive-costs-behind-the-olympic-games-infographic/ 

^[8] https://www.sportspromedia.com/news/tokyo-2020-cost-overrun-most-expensive- summer-olympics-study 

^[9] https://www.weforum.org/agenda/2021/07/tokyo-2020-olympics-numbers/ 

^[10] Planned revenue from Tokyo 2020 Olympics and Paralympics as of December 2020, by source. https://www.statista.com/statistics/1104761/japan-budget-plan-revenue-tokyo-olympics-and-paralympics-by-source/ 

^[11] https://fortune.com/2021/05/27/olympics-2021-japan-cancel-tokyo-covid/ 

^[12] https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703361904576142832741439402 

^[13]“Over 80% of Japanese oppose Olympics this summer, poll shows”, https://www.japantimes.co.jp/news/2021/05/17/national/tokyo-olympics- cancel-survey/ 

^[14] https://www.statista.com/statistics/1096900/japan-estimated-economic-impact-tokyo-2020-olympics-and-paralympics/ 

^[15] “Economic Impact of the Tokyo 2020 Olympic Games “, https://ideas.repec.org/p/boj/bojron/ron160121b.html 

^[16] Regression to the tail: Why the Olympics Blow up? September 1, 2020.  https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3686009 

^[17] Regression to the tail: Why the Olympics Blow up? September 1, 2020.  https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3686009