Ölçeklenme için dijital şart mı?

Startup’lar ne zaman, nasıl ve ne kadar yatırım alacaklarına çok dikkat etmeli. “Bootstrapping” yani 0 yatırımla büyümek en güzelidir. Yatırım almak tek başına bir KPI göstergesi olamaz, olmamalı. Yatırım ihtiyacınız varsa, bu mutlaka “smart money” şeklinde girmeli. Diğer bir ifade ile sizin işinizi, sektörünüzü ve müşteri ihtiyaçlarınızı iyi bilen yatırımcılarla çalışın. Aksi takdirde çekişmeli bir evlilik misali tatsız bir boşanma süreci yaşayabilirsiniz. Çünkü çoğu kez yatırımcıların, girişimcilerin ve müşterilerin beklentileri çakışır. Maalesef çoğu startup, yatırımı büyümek ve akıllı hamleler yapmak yerine PR etkisinden dolayı alıyor. Alınan yatırımın nerede ve nasıl kullanılacağı son derece kritik.

Mümkün olduğunca yatırım almadan organik büyümeyi tavsiye ediyorum. Bunun için kurumsal firmalarla stratejik iş birlikleri çok kritik. Türkiye’de startup’lar ile verimli iş birliği yapma olgunluğuna sahip az sayıda kurumsal var ama yine de var. Bu firmaları müşteriniz yapın. Kurumsallar hem ürününüzü geliştirir hem pazarınızı. Kurumsallar ile doğru iş birliği geliştirmek için kurumsal firmada çalışma tecrübesi gerekiyor. Fakat baktığımızda önemli sayıda startup kurucusunda hem kurumsal tecrübe eksikliği hem de bilgi açığı görüyoruz. Startup’lar inovasyonu teknik olarak yalayıp yutmalı. Uçtan uca tüm inovasyon süreçlerini yürütecek beceri ve donanıma sahip olmalılar. Bunun olabilmesi için öncelikle çok iyi okumaları gerekiyor. Üzülerek temel konularda dahi bilgi eksikliği yaşandığını görüyorum ki buna yatırım alan pek çok startup dahil.

İnovasyon tek seferlik bir vuruş değil uzun soluklu bir yolculuktur. Bu yolculuğu iyi yönetemezseniz büyürken bile batabilirsiniz. En güzel örneklerinden birisi, Clubhouse. Kullanıcı sayısı, yatırım miktarı vb. parametreler açısından ülkemizde henüz bu ölçekte büyüyebilen startup bulmak kolay değil ama o dahi yaşansa sonuç hüsran olabilir. Sadece iş modelleri ya da yalın tuvaller ile inovasyon olacağını zannediyoruz. Müşteri ihtiyaçlarının analizinden raflara kadar her adımı “stratejik” olarak kurgulamalı ve çok iyi yönetmeliyiz.

Yatırımcılar koydukları paranın hızlı geri dönüşünün olması için dijital girişimleri tercih edebilirler. Peki, bu şart mıdır? Değil! Simit Sarayı, ebebek, Dünya Göz, BigChefs gibi Türkiye’den çıkan en başarılı girişimler dijital doğmadı. Hepsi büyük fiziksel operasyonlara sahip. Çoğu global oldu. Muhtemelen VC’ler bu girişimlere yatırım yapmazdı ve onlar da yatırım almadı zaten. Bana göre bir girişimin başarısı için en önemli kriter, kurucunun stratejik düşünme becerileri ve psikolojik sağlamlığıdır. Online-offline gibi tüm diğer faktörler sonradan gelir.

Şu ana mesajla kapatmak istiyorum: yukarıda ele aldığım ekosistemdeki yerleşik düşünceler son derece tartışmalı. Hiçbir zaman tek bir doğru yok. Bazı kriterler ve temel parametreler elbette yol gösterici olabilir ama vakaya göre bir hikâye yazmak lazım. Gerektiğinde tüm şartlar esnetilerek girişime özgün bir yol haritası çıkartmak şart. Kurucular eğer yanlış yönlendirildiklerini düşünüyorlarsa, mevcut durumu çok iyi analiz ederek kendi yollarını çizmeliler. Bunun için bilgi birikimi şart. Epiktetos’un dediği gibi ancak eğitimli insan özgürdür!