Ödemeler dengesi ve faiz kumarı
Şu günlerde ekonominin birinci gündem maddesi, bu perşembe Merkez Bankası’nın faiz kararının ne olacağı? Faiz kararlarının sonuçlarını değerlendirirken, soruna bir de ödemeler dengesi penceresinden bakmak gerekiyor. İlk bakışta ödemeler dengesinde geçen yıla göre ciddi bir “düzelme” olduğu görülüyor. Geçen yılın ilk 8 ayında 25.98 milyar dolar olan cari açık, 13.99 milyar dolara gerilemiş. 13 milyar dolar net döviz çıkışı, bu yıl 41.2 milyar dolarlık net girişe dönmüş. Döviz rezervlerindeki 39 milyar dolarlık kaybın yerini 27.21 milyar dolarlık artış almış.
Ancak bu göreli düzelmeye bakarak ödemeler dengesinin rahatladığı sonucunu çıkarmak da yanıltıcı olur.
Öncelikle enerji fiyatlarındaki artış ve düşük faizin ithalatı artırma ihtimali, cari açıkta artış riski yaratıyor.
Sermaye hareketleri cephesinde ise düzelmenin, faizleri düşük tutma ısrarının tam bir çöküş yarattığı 2020’ye göre olduğunu unutmamak gerek.
Ayrıca 41 milyar dolarlık net sermaye girişinin 6.34 milyarı IMF’den alınan borç, 13.5 milyarı kaynağı belirsiz döviz girişi, 4.77 milyarı da Merkez Bankası’nın swap benzeri yollarla sağladığı mevduat. Bunları çıkınca 8 ayda giren kaynak 16.6 milyar dolara düşüyor. Bu tempo, Berat Albayrak döneminin hasarını telafi etmeye yetmez.
Üstelik bu tablo, yüksek reel faiz sayesinde elde edilmiş bir tablo. Faizler düşünce tablonun bozulması yüksek bir ihtimal. ABD Merkez Bankası’nın parasal sıkılaştırma sinyalleri ve Türkiye’ye benzeş ülkelerin faiz artırmaya başlamalarını ekleyince bu, bir ihtimal olmaktan bile çıkıyor.
Daha Suriye, ABD, Avrupa Birliği ve Rusya ilişkilerinde artan tansiyonun etkisinden bahsetmedik bile… Bu riskler altında ve döviz rezervlerinin mevcut tartışmalı haliyle faiz indiriminde ısrar, bir kumar gibi gözüküyor. Siyasi iktidarın bu kumardan kazançlı çıkıp çıkmayacağı tartışma götürür. Ama bu kumarın tartışma götürmeyecek bir sonucu var ki o da ekonomideki kırılganlıkların daha da artması, gelir ve servet dağılımının iyice bozulması, dar gelirli grupların daha da yoksullaşması olacaktır.
