Nükleer, elektrik kesintisi riskini ortadan kaldırır mı?

Hedeflenen tarihler tutturulabilirse, yaklaşık bir buçuk yıl sonra Türkiye’nin ilk nükleer santrali Akkuyu NGS elektrik üretmeye başlayacak. Kesintisiz üretim yapabildikleri için nükleer santraller bulundukları ülkelerde arz güvenliği açısından kritik bir role sahiptir. Türkiye’de de öyle olacak.       

Nükleerde elektrik üretim maliyeti de görece düşük olarak biliniyor. Tabii yakıt tedarikini garanti etmeniz şart. Akkuyu’yu Ruslar işletecek diye yakıt tedariki onların sorunu deyip geçebilir miyiz? Elbette hayır. Onlar yakıt bulamazsa, sizin de elektrik arz güvenliğiniz tehlikeye girecektir. Diyelim ki hedeflenen tarihte Akkuyu NGS’nin ilk ünitesi devreye girdi. Mersin’de ürettiğiniz nükleer elektriğini yoğun tüketim yapılan noktalara taşımanız gerekiyor.

Arz güvenliğine hizmet edeceği söylenen tesisin bu rolü oynayabilmesi için, güçlü ve bu elektriği istenilen yere yönlendirebilecek bir şebeke şart. Güneybatı Anadolu’daki üç kömür santralinin bir süre sonra elektrik üretemez hale gelmesi bekleniyor. Çünkü yakıt tedarik edecekleri ruhsat sahasında kömür üretimi yapamıyorlar.

Nedeni ise devletin söz konusu sahaları üretime başlayabilmeleri için işletmecilere teslim edemeyişi. Uzaktan taşıma kömürle çalıştırmak hem zor, hem de maliyeti dört beş kat arttırır. Yeniköy, Kemerköy ve Yatağan Santralleri’nin içinde bulunduğu bu durum, bölgede tüketilecek elektriğin başka yerlerden taşınmasını gerektiriyor. Ancak elektrik iletim şebekesinin de bir taşıma kapasitesi var. Üç santralin birden devre dışı kalması halinde yaşanabilecekleri göz önünde bulunduran bir altyapı yok. Dolayısıyla bölgeye, uzaktan taşıyabildiğiniz kadar elektrik verebilirsiniz.

Akkuyu Nükleer Santrali kesintisiz elektrik üretse bile, elektrik kesintisi risklerini ortadan kaldırma konusunda, ancak ve ancak ulusal şebekenin taşıma kapasitesi kadar fayda sağlayabilir. O yüzden şebeke deyip geçmemek lazım. Isparta’da kış ortasında yaşanan kesintiler nedeniyle dağıtım şirketine milyonlarca liralık cezayı kestiniz ama iletim şebekesini işleten sistem operatörüne ceza kesmek de kimseyi kurtarmaz.

Bu arada Isparta’daki dağıtım şirketine ceza kestiniz ama o şebekede yapılmamış, eksik bırakılmış işlerin denetlenmesiyle görevli kamu kurum ve kuruluşlarına herhangi bir ceza verildi mi? Söz konusu dağıtım bölgesindeki şebekede yapılan çalışmalar sağlıklı denetlenseydi bu ölçüde bir kesinti yaşanmayabilirdi değil mi?