Nakdi sermaye artışı indiriminde güncel durum

Mustafa AK - Vizyon Şirket Ortağı - Yeminli Mali Müşavir

Nakdi sermaye artışı indirimi, şirketlerin kuruluşunda veya sermaye artırımlarında nakit ödenen sermaye tutarının belli bir kısmının kurum kazancından indirilmesidir. Bu şekilde kurumların özkaynaklarını güçlendirmesi özendirilmektedir.

Son dönemlerde bu müessesede bazı değişiklikler yapılmış ayrıca önemli yeni görüşler verilmiştir. Önemli değişiklerden biri yurtdışından getirilen nakit sermayenin daha yüksek oranda indirimden faydalanmasıdır. Diğer önemli değişiklik daha önce sınırsız sürede yararlanılan indirimden artık azami beş hesap dönemi faydalanılacak olunmasıdır.

Bu yazımızda nakdi sermaye artırımı indirimiyle ilgili son değişiklikler ile yakın dönemde verilen önemli görüşler örnekler ışığında ele alınmıştır.

Nakdi sermaye artışında indirim uygulaması

Sermaye şirketlerinin ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden TCMB tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’si beyanname üzerinde ayrıca gösterilerek kurum kazancından indirilir.

Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar bu uygulamadan yararlanamaz.

Örnek 1: (A) AŞ 10 milyon TL olan sermayesini 5/1/2023 tarihli genel kurulda 20 milyon TL’ye çıkartma kararı almış, nakden artırılan tutarın tamamı 20/1/2023 tarihinde peşin ödenerek, karar aynı gün tescil ve ilan edilmiştir. Yılsonundaki TCMB tarafından en son açıklanan “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı %10’dur. Buna göre indirilecek tutar şöyle hesaplanacaktır.

10 milyon TL (tutar) x 0,1 (faiz) X %50 (oran) x 12/12 (ay) = 500.000 TL

Bu tutar beyanname üzerinde kurum kazancından indirilir.

Yurtdışından getirilen sermayede artırımlı oran

7338 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle 26/10/2021 tarihinden itibaren nakdi sermaye artışlarının yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için söz konusu indirim oranı %50 yerine %75 olarak uygulanacaktır.

Örnek 2: 5/1/2023 tarihli genel kurul kararı ile (A) AŞ’nin sermayesinin 18.000.000 TL artırılmasına karar verilmiştir. Bu tutarın yarısını yurtdışında mukim ortak (B), diğer yarısını Türkiye’de mukim ortak (C) ödeyecektir.

Tutarın %25’i olan 4.500.000 TL’nin yarısı 2.250.000 TL, diğer yarısı ise yurtdışından getirilen 125.000 dolar olarak 1/2/2023 tarihinde şirketin banka hesabına yatırılmıştır. Kalan tutar aynı ay içerisinde yarısı yurtdışından gelen dolar yarısı TL cinsinden şirketin banka hesabına yatırılmıştır. Tescil işlemi 2/3/2023 tarihinde gerçekleşmiştir.

1 $ = 18 TL (sabit) TCMB tarafından açıklanan ticari krediler faiz oranı = %10

Tescil işlemi Mart ayında gerçekleştiğinden

İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre

İndirim tutarı (B)= 9.000.000 x 0,1 x %75 x (10/12)

= 562.500 TL

İndirim tutarı (C)= 9.000.000 x 0,1 x %50 x (10/12)

= 375.000 TL

Görüldüğü üzere ortak (B) sermayeyi yurtdışından getirdiğinden daha fazla indirimden faydalanılmış olacaktır.

Sermayenin TL yatırılması mümkün mü?

Bankaya sermaye havalesinin döviz cinsinden yapılmasının şart olmadığını dövizin yurtdışından getirildikten sonra bozdurulup sermaye olarak konulmasının yeterli olduğunu düşünmekteyiz. Ayrıca yurtdışından döviz getiren kişinin Türkiye’de mukim ortaklardan olması da mümkündür. Bu durumda da artırımlı oran uygulanmalıdır.

Söz konusu tutarın döviz olarak kalmasına yönelik bir düzenleme yoktur. Bu nedenle sermaye olarak konulan para TL olarak şirket ihtiyaçları doğrultusunda kullanılabilir.

Artırımlı orandan sadece ilgili hesap döneminde değil sermaye azaltılmadığı müddetçe indirimden faydalanılabilen tüm dönemlerde yararlanılması mümkündür.

Artırımlı oranı ispatlamak adına döviz girişi ve sermaye artırımını ispatlayan dekontların ispat verici vesika olarak saklanması ve sunulması gerekecektir.

5/7/2022 tarihinden itibaren yapılan sermaye artırımları beş dönem kuralı

5/7/2022 tarihinden itibaren gerçekleştirilen nakdi sermaye artışları üzerinden, nakdi sermaye artışının yapıldığı hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanılacaktır.

Bu indirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanılır.

Bu nedenle sermayenin ödenmeyen kısmı için 5 hesap döneminden daha kısa bir süre indirimden faydalanma durumu ortaya çıkabilir.

Örnek 3: (D) AŞ’nin sermayesinin nakdi olarak 4 milyon TL artırılmasına ilişkin 3/5/20223 tarihli genel kurul kararı 20/5/2023 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilmiş ve bu tutar aynı ayda yatırılmıştır.

Bu durumda (D) A.Ş. 2023 hesap döneminde 8 aylık süre için indirimden yararlanacak, artırılan bu sermaye tutarı dolayısıyla 2024, 2025, 2026 ve 2027 hesap döneminde ayrı ayrı indirimden faydalanacaktır.

Yukarıdaki örnekte sermayenin %75’lik kısmı 2024 yılı Ocak içerisinde yatırılırsa ne olur?

Bu durumda indirim hakkı süresi tescil tarihinden itibaren başladığından sonradan yatırılan 3 milyon TL için 2023 yılında indirim hesaplanamayacaktır. En son 2027 hesap döneminde indirimden faydalanılacağından bu tutar için fiilen 4 hesap dönemi yararlanma gerçekleşecektir.

5/7/2022 tarihinden önce yapılan sermaye artırımları

Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 15. maddenin on üçüncü fıkrası uyarınca 5/7/2022 tarihinden önce sermaye artırımı yapan veya ilk defa kurulan şirketler indirimden 2022 hesap dönemi dâhil olmak üzere beş hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanmaya devam edebilecektir.

Örneğin 2018 yılında nakdi sermaye artırımına gitmiş şirket, şartları sağlıyorsa 2022 hesap dönemi dâhil olmak üzere beş hesap dönemi daha (2026 hesap dönemi sonuna kadar) indirimden ayrı ayrı yararlanacaktır.

Nakdi sermaye artışının yapıldığı hesap dönemi dâhil beş hesap dönemi boyunca kazancın yetersizliği nedeniyle yararlanılamayan indirim tutarı, herhangi bir süre sınırlaması olmaksızın sonraki dönemlerde indirim konusu yapılabilir.

Yukarıdaki örnekte şirket 2026 hesap dönemi sonuna kadar kazanç yetersizliği nedeniyle indiremediği 1 milyon TL’yi izleyen dönemlerde kazancın bulunması halinde dönem matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir.

Son dönemde nakdi sermaye artırımıyla ilgili önemli idare tarafından önemli görüşler verildi. Güncel duruma ışık tutması açısından önemli bazı görüşleri özetleyerek yazımızı tamamlayabiliriz.

Sermaye yedeklerinin ortağa ödenip tekrar işletmeye konulması

7326 sayılı Kanun kapsamında işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtiayla ilgili “525-Sermaye Yedeği” hesabında bekleyen tutarın ortaklara olan borçların ödenmesinde kullanılması ve ödenen bu tutarın ortak tarafından sermaye artırımı kapsamında şirkete tekrar aktarılması işlemi bilanço içi kalemlerin sermayeye eklenmesidir ve indirimden faydalanılamaz (1/3/2023 tarihli ve 79690095-125[4-2022-120-22]-22361 Sayılı Özelge).

Sermayenin yatırım teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmesi

Nakden artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizat alımında kullanılan kısmına ilişkin olarak ilave 25 puan nakdi sermaye indiriminden sadece bir dönem değil şartları sağladığı sürece kapsam dahilindeki tüm dönemler için faydalanılabilir (19/12/2022 tarihli ve 62030549-125[10-2019/328]-1500152 Sayılı Özelge).

Nakdi sermaye artışından sağlanan kaynağın, üretim ve sanayi tesisine yönelik yatırım teşvik belgeli yatırımın finansmanında doğrudan kullanılmaksızın, daha önce gerçekleştirilen yatırımın finansmanı için kullanılan kredinin erken ödenmesinde kaynak olarak kullanılması durumunda ilave 25 puan indirim uygulanamaz (20/10/2022 tarihli ve 38418978-125[10-2022/3]-482081 Sayılı Özelge).

Emisyon primlerinin durumu

Sermaye olarak tescil edilmeyen emisyon primleri üzerinden nakdi sermaye indirimi hesaplanamaz. Emisyon primlerinin daha sonra sermayeye ilave edilmesi durumunda da bu işlem, bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi mahiyetinde olduğundan indirimden faydalanılamaz (26/10/2022 tarihli ve 62030549-125[10-2021]-1239258 Sayılı Özelge)

Bağlı ortaklığa sermaye konulması

Şirketin yaptığı nakdi sermaye artırımının, bağlı ortaklığa sermaye olarak konulması durumunda indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır. Ancak bağlı ortaklık sermaye azaltımına gidip şirket ortaklık payına göre hesaplanan tutarı şirkete geri ödüyorsa ödeme tarihinden sonra nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indiriminden yararlanılabilir (5/8/2022 tarihli ve 62030549-125[10-2021/]-872665 Sayılı Özelge).