Müjde!... bütçe temmuzda “fazla” verdi

Ek bütçe ile ödenek ve gelirleri revize edilen 2023 bütçesinin Temmuz ayı ve Ocak-Temmuz dönemi sonuçları dün yayımlandı.

Şimdi özet tabloya bir göz atalım.

Temmuz ayının bütçe tablosunda şöyle bir dipnot yer alıyor: “2023 Yılı Bütçe Kanunu A Cetveli’nde yer alan ödenekler ve B Cetveli’nde tahmin edilen gelir hedefleri ile 27/07/2023 tarih ve 32261 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7457 Sayılı Kanunda yer alan ek bütçe ve gelir tahminlerinin toplamını göstermektedir”. Yani geçtiğimiz ayın sonuna doğru yayımlanan ve depremin finansmanını öngören 7457 sayılı Kanunla bütçe ödenekleri (bütçe giderleri) yaklaşık 1 trilyon 119 milyar lira artırılarak 5 trilyon 589 milyar liraya ve bütçe gelirleri (vergi gelirleri) de aynı tutarda yükseltilerek 4 trilyon 919 milyar liraya yükseltilmiş oldu. Artık bu yılın sonuna kadar 2023 hedefleri olarak bu rakamları dikkate almamız gerekiyor.

Buna göre merkezi yönetim bütçesi, 2023 yılı Temmuz ayında 48,5 milyar lira fazla verdi ve 7 ayın bütçe açığı da 434,6 milyar liraya geriledi. Demek ki 2023 yılı için öngörülen 659,4 milyar lira bütçe açığının yüzde 66’sı olan üçte ikilik kısmı realize olmuş ve önümüzdeki 5 ay için de açık limiti 225 milyar liraya inmiş oldu.

Şimdi de nasıl oldu da bütçe fazla verdi? Ona bir bakalım.

Aslında Temmuz 2023 bütçesinde fazla verilmesinin en önemli nedeni bu aya ait bütçe gelirlerinde yaşanan gelişmedir. Şöyle anlatalım;

a) Her şeyden önce Temmuz ayı bütçe giderlerinde yüzde 75 artış olmuş. Burada bazı kalemlerde artış dikkat çekiyor.

- Birincisi personel giderleri olup geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 120 artış yaşanıyor.

- İkincisi de mal ve hizmet alım giderlerinde geçen yıla göre yaşanan yüzde 124 artış.

- Faiz giderleri de geçen yılın Temmuz ayında 16,7 milyar lira iken 37,7 milyar liraya yükseliyor ve bu kalem de yüzde 125 artışa işaret ediyor.

 b) Bütçe gelirlerindeki yüzde 157’ye ulaşan artışa gelince…

- Öncelikle ve özellikle vergi gelirlerinde artış çok dikkat çekici. Vergi gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre toplamda yüzde 166 artış sergilemiş.

- Vergi kalemleri itibariyle bakınca en yüksek artış kurumlar vergisinde yaşanmış. Şöyle ki geçen Temmuz ayında sadece 2,5 milyar lira olan kurumlar vergisi bu yıl 21,5 milyar lira olarak tahsilat olarak gerçekleşmiş. Rakam küçük, oran büyük.

- Hem oran ve hem de tutar itibariyle geçen yılın Temmuz ayına göre artan kalem ise Dahilde Alınan KDV olup 20 milyar liradan 108 milyar liraya çıkmış ve yüzde 438 artış sergilemiş.

- Bu arada bir diğer büyük oran ve tutar artışı ÖTV’de yaşanmış. Temmuz ayına göre yüzde 130 artışla 36 milyar liradan 83 milyar liraya yükselmiş.

- Gelir vergisi ise 32 milyar liradan 71 milyar liraya çıkarak yüzde 110 artış olmuş.

Görüldüğü gibi Temmuz ayı bütçesinde beklenenden fazla artan vergi gelirleri nedeniyle bu aya özgü olarak 48,5 milyar lira bütçe fazlası oluşmuş.

Peki bu vergi gelirleri neden artmış?... Bir sihirli el mi devreye girmiş?... Hayır!

Vergi gelirlerindeki artışın üç temel nedeni var:

1- Her şeyden önce depremin finansmanı amacıyla artırılan vergi oranları ve yeniden alınan vergiler önemli olmuş. Şöyle ki;

- temizlik, gıda gibi halkın vazgeçilmez harcamalarındaki yüzde 8 olan KDV oranı yüzde 20’ye yükseltildi.

- Daha da önemlisi genel KDV oranı da yüzde 18’den yüzde 20’ye çıkarıldı.

- Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin aynı tutarda 1 kez daha alınması kararlaştırıldı.

- Kurumlar vergisi oranı belli sektörler için yüzde 30’a çıkarıldı.

2- 7440 sayılı Vergide Yeniden Yapılandırma Ve Af Kanunu ile Temmuz ayında çok ciddi vergi geliri artışı oldu.

3- Kurumlar vergisi gibi vergilerin Temmuz ayına rastlayan taksitleri de etkili oldu.

Dolayısıyla 2023 yılının Temmuz ayındaki 48,5 milyar liralık bütçe fazlasını, bu aya ait özel duruma bağlamak gerekiyor. İzleyen aylarda bütçe açığına devam edileceği açık. Onun için çok sevinmeyelim. 659 milyar lira bütçe açığı içerisinde kalabilirsek sevinelim.