Mesleki eğitim için OSB’lere daha fazla alan açılmalı

İş gücü piyasası açısından Türkiye belki de dünyanın en ilginç ülkelerinden biri. Bir yanda işsizlik rakamları sürekli artarken, diğer yanda başta sanayi sektörü olmak üzere işletmeler çalıştıracak kalifiye eleman bulamamaktan yakınıyorlar. Bu ay açıklanan verilere göre geniş tanımlı işsizlik yüzde 26.7’lik oranla son 12 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

Piyasa ekonomisinin temeli olan arz-talep dengesi kuramı ne yazık ki Türkiye iş gücü piyasası söz konusu olduğunda işe yaramıyor. İş gücünün mevcut nitelikteki arzı iş dünyası tarafından talep görmüyor, iş dünyasının arz koşulları iş gücü tarafından karşılanamıyor. Bu durumun pek çok nedeni var elbette. Türkiye’de mesleki eğitimin kalitesi hiçbir zaman çok yüksek olmadı. 28 Şubat sürecinde alınan kararlarla mesleki eğitim nicelik açısından da kan kaybetti. Son yıllarda bazı atılımlar yapılmaya çalışılsa da, yeterli olduklarını söylemek güç.

Bunların başında mesleki eğitime ilgili sektörlerin entegrasyonunu sağlayacak adımlar geliyor. Bu kapsamda da organize sanayi bölgelerinde açılan mesleki ve teknik Anadolu liseleri öne çıkıyor.

Mesleki eğitim müfredatı uzun yıllar masa başında, sektörlerin görüşlerine ihtiyaç duyulmadan hazırlandı. Eğitim öğretim alt yapısındaki yetersizlikler de buna eklenince, öğrenciler lisesinden mezun oldukları mesleklerinin çırakları kadar bile itibar göremediler. OSB içlerinde, özellikle OSB tüzel kişilikleri tarafından yönetilen özel mesleki ve teknik Anadolu liseleri bu bakış açısını değiştirme anlamında çok güzel örnekler ortaya koydular. Ege’de de bu kapsamda pek çok başarılı okul var.

Türkiye’deki OSB sayısı 2024 sonu itibariyle 408’e yükseldi. Ülkenin sanayi üretiminin yarısına yakınının gerçekleştiği bu bölgeler, 2.5 milyonun üzerinde istihdam sağlıyorlar. Bu rakamların artmasının önündeki engellerden biri de nitelikli iş gücü yetersizliği. Eleman bulamadığı için yatırımdan vazgeçen sanayiciler var. OSB’lerde 35’i resmi, 50’si özel olmak üzere 85 tane mesleki ve teknik Anadolu lisesi yer alıyor. Bu okullarda eğitim gören öğrenci sayısı 60 binin üzerinde. Ege’deki durumu özetlemek gerekirse; Afyonkarahisar’da biri resmi- 2’si özel, Balıkesir’de bir resmi, Denizli’de bir özel, İzmir’de 2’si resmi-4’ü özel, Kütahya’da bir resmi ve Manisa’da bir özel olmak üzere 13 lise yer alıyor.

Özel okulların bazıları OSB tüzel kişiliklerine ait. Bunları İzmir Atatürk OSB Nedim Uysal MTAL, Kemalpaşa OSB Zülfü Mevlüt Çelik MTAL, Denizli OSB Teknik Koleji MTAL, Manisa OSB MTAL olarak sıralayabiliriz. Devlet, mesleki ve teknik Anadolu liselerine eğitim verdiği meslek grubuna göre öğrenci başına 27 bin ile 57 bin TL arasında destek sağlıyor. OSB’ler, kendi işlettikleri okullarda kar amacı gütmedikleri için, eğitimin güncel ve kaliteli olması amacıyla bu desteklerin üzerine kendi bütçelerinden ek yapıyorlar. Elbette bu durum vatandaşlar tarafından takdir ediliyor. Bunun göstergesi de ailelerin bu okulları bakışında gizli.

Aileleri mesleki eğitime ikna eden okullar

Aileler çocuklarını doktorluk, mühendislik, avukatlık gibi mesleklere yönlendirme amacıyla düz liseleri tercih ederlerken, son yıllarda OSB’lerin bünyesindeki meslek liseleri bu algıyı değiştirdi. Liselere giriş sınavı puanları üzerinden alım yapan bazı okullarda, puan düzeyinin her sene arttığını görüyoruz.

Türkiye’de futbol konuşulurken, sorunlar arasında ilk sıralarda hep alt yapıya gereken önemin verilmemesi yer alır. OSB’lerdeki mesleki ve teknik Anadolu liselerini de bu kapsamda değerlendirebilir, sanayinin altyapısı olma yolunda kendilerini ispatladıklarını söyleyebiliriz.

Söz konusu okullar mesleki eğitimin bu mesleği yapanlar tarafından verilmesi gerektiğini gösteren en önemli örnekler. Organize sanayi bölgelerine bu kapsamda daha fazla destek ve daha geniş bir hareket alanı sağlanması durumunda, en azından mesleksizlik sebebiyle oluşan istihdam açığının giderilmesi konusunda büyük bir adım atılmış olacaktır.