Mermerin yerel kullanımı artırılmalı
Diyarbakır, Türkiye doğal taş sektörüne 47 renk ve desende taş sundu. Diyarbakır bazaltı ve Diyarbakır beji uluslararası marka bilinirliği olan mermerlerdir. 2000’li yılların başında Diyarbakır toplam ihracatının yüze 50’sini mermerciler gerçekleştiriyordu. Şu anda ise Diyarbakır’ın kayıtlı ihracatı yıllık 50 milyon dolar civarında.
Kentte şu anda 170 maden arama ruhsatı ve 70 maden işletme izinli ruhsat bulunuyor. 20 mermer fabrikası ve 80’e yakın mermer atölyesi bulunuyor. Bu da yaklaşık 4 bin kişilik bir istihdam oluşturuyor...
Ekonomik istikrarsızlık ve ek ödemeler, maden sektörünün orta ve stratejik plan yapmasını zorlaştırıyor. Ortadoğu coğrafyasında yaşanan çatışmalar ve bunun sonucunda gelişen uluslararası ilişkiler ihracat pazarlarını olumsuz etkiliyor. Bölgede yaşanan çatışmalı ortam maden arama ve işletme süreçlerini, ticari alım heyetlerinin ocak ve fabrika ziyaretlerini olumsuz etkiliyor. 2018 yılındaki Cumhurbaşkanı Genelgesi, maden ruhsatlarına erişimi ve izin alma süreçlerini olumsuz etkiledi. Bu etkiler halen devam ediyor. Aşırı bürokratik süreçler ve güvenlik soruşturmaları güçlü sermayeleri olan firmaların dağılımına ve batı illerine taşınmasına neden oluyor. İran ve Mısır doğal taş ithalatı ülke mermerlerinin satış ve pazarlamasını olumsuz etkiliyor.
Sektöre birkaç başlıkta neler çözüm olabilir? Ruhsat izinleri, mera, orman izinlerinin yerel kurumlara verilmesi. MAPEG Bölge Müdürlükleri’nin oluşturulması ve izinlerin buradan verilmesi. Maden arama ve işletme süreçlerinde sekiz bakanlık 23 genel müdürlükten izin alınıyor. Aşırı bürokratik süreçler zaman kaybına yol açıyor. Tüm izin süreçlerinin bir bakanlıktan, tekelden yürütülmesi ve bunun için maden bakanlığı kurulması gerekiyor. İl Maden Kurulu oluşturulmalı. Kamu-özel üniversiteler ve STK’lar bu kurulda yer almalı. Ticaret ve sanayi odalarına bağlı “taş toprak ve madene dayalı imalat” komitelerinin adının “maden komitesi” olarak değiştirilmeli ve maden meclisi alt kurulları oluşturulmalı. Maden sektörüne akaryakıt desteği verilmeli. Ülke genelinde TOKİ projelerinin yapıldığı yerlerde en yakın ildeki mermerler kullanılmalı. Kamu-özel konut projelerinde ve belediyelerin kent peyzajında yerel doğal taşlar kullanılmalı. Yani iç pazarda mermer kullanımı yaygınlaştırılmalı.
Bu arada Diyarbakır Mermerciler ve Madenciler Derneği’nin geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen olağan genel kurulunda yeniden başkan seçilen Fahrettin Çağdaş ve yönetimine yeni görevlerinde başarılar dilerim.