Mermerin yerel kullanımı artırılmalı
Diyarbakır, Türkiye doğal taş sektörüne 47 renk ve desende taş sundu. Diyarbakır bazaltı ve Diyarbakır beji Uluslararası marka bilinirliliği olan mermerlerdir. 2000'li yılların başında Diyarbakır toplam ihracatının yüze 50'sini mermerciler gerçekleştiriyordu. Şu anda ise Diyarbakır'ın kayıtlı ihracat yıllık 50 milyon dolar civarında.
Kentte şu anda 170 maden arama ruhsatı ve 70 maden işletme izinli ruhsat bulunmaktadır. 20 mermer fabrikası ve 80'e yakın mermer atölyesi bulunmakta. Bu da yaklaşık 4 bin kişilik bir istihdam oluşturulmakta...
Ekonomik istikrarsızlık ve ek ödemeler, maden sektörünün orta ve stratejik plan yapmasını zorlaştırıyor. Ortadoğu coğrafyasında yaşanan çatışmalar ve bunun sonucundaki uluslararası ilişkiler ihracat pazarlarını olumsuz etkiliyor. Bölgede yaşanan çatışmalı ortam maden arama ve işletme süreçlerini, ticari alım heyetlerinin ocak ve fabrika ziyaretlerini olumsuz etkiliyor. 2018 yılındaki Cumhurbaşkanı Genelgesi maden ruhsatlarına erişimi ve izin alma süreçlerini olumsuz etkiledi. Bu etkiler halen devam ediyor. Aşırı bürokratik süreçler ve güvenlik soruşturmaları güçlü sermayeleri olan firmaların dağılımına ve batı illerine taşınmasına neden olmakta. İran ve Mısır doğal taş ithalatı ülke mermerlerinin satış ve pazarlamasını olumsuz etkilemekte.
Sektöre birkaç başlıkta neler çözüm olabilir. Ruhsat izinleri, mera, orman izinlerinin yerel kurumlara verilmesi. MAPEG Bölge Müdürlüklerinin oluşturulması ve izinlerin buradan verilmesi. Maden arama ve işletme süreçlerinde 8 Bakanlık 23 Genel Müdürlükten izin alınmakta. Aşırı bürokratik süreçler zaman kaybına yol açmakta. Tüm izin süreçlerinin bir bakanlıktan tekelden yürütülmesi ve bunun için maden bakanlığı kurulması. İl Maden Kurulu oluşturulması. Kamu-Özel Üniversiteler ve STK’ların bu kurulda yer alması. Ticaret ve Sanayi Odalarında “Taş Toprak ve Madene dayalı imalat komitelerinin adının “Maden Komitesi” olarak değiştirilmesi ve Maden Meclisi alt kurullarının oluşturulması. Maden sektörüne akaryakıt desteği verilmesi. Ülke genelinde TOKİ projelerinin yapıldığı yerlerde en yakın ildeki mermerlerin kullanımı Kamu – Özel konut projelerinde ve Belediyelerin kent peyzajında yerel doğal taşlar kullanılması. Yani iç pazarda mermer kullanımının yaygınlaştırılması gibi.
Bu arada Diyarbakır Mermerciler ve Madenciler Derneğinin geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen Olağan Genel Kurulu’nda yeniden başkan seçilen Fahrettin Çağdaş ve yönetimine yeni görevlerinde başarılar dilerim.