Merkez bankalarının yeşil söylemi lafta kalıyor

Positive Money tarafından hazırlanan ve önde gelen 24 araştırma enstitüsü ile sivil toplum kuruluşu tarafından desteklenen ‘Yeşil Merkez Bankacılığı Karnesi’ (Green Central Banking Scorecard), G20 ülkelerindeki merkez bankalarını inceliyor ve bankaların sürdürülebilirlik açısından kaydettikleri göreceli ilerlemeyi değerlendiriyor.

Karneye göre, 20 merkez bankasının 14’ü araştırma ve savunuculuk kapsamındaki değerlendirmede tam puan alıyor. Ancak şu ana kadar bu tutumun somut eyleme dönüştüğü durumlar oldukça sınırlı kalıyor.

Yeşil mali ve finansal politikaların eksikliği, tüm merkez bankalarının puanının aşağı çekilmesine neden oluyor.

G20 ülkelerinin maliye bakanları ve merkez bankası görevlileri, iklim ve çevre ile ilgili riskleri de içeren küresel zorlukları ele almak amacıyla yeni bir Eylem Planını tartışmak üzere 7-8 Nisan’da bir araya gelecek.

‘Yeşil Merkez Bankacılığı Karnesi’nin de 2. G20 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantısı öncesinde yayınlanmış olması anlamlı.

Positive Money tarafından hazırlanan bu rapor aynı zamanda, geçtiğimiz hafta Rainforest Action Network, BankTrack ve diğer sivil toplum kuruluşlarının yayınladığı 2021 Banking on Climate Chaos raporuna da önemli bir gönderme niteliğinde.

Bankacılık sektörünün “iklim kaosu”na verdiği cevabı değerlendiren bu rapor, dünyanın en büyük 60 özel bankasının, 2015’te imzalanan Paris Anlaşması’ndan bu yana fosil yakıtlara 3,8 trilyon dolar finansman sağladığını ortaya koymuştu. Bu finansman, 2020 yılında planlanan fosil yakıt projelerinde yüzde 10 büyüme anlamına geliyor. Positive Money’de ekonomist olarak görev yapan ve raporun baş yazarı olan David Barmes’ın yorumu önemli: “Çevresel istikrarın korunması, mali ve finansal istikrarın sağlanmasının ön koşuludur. Merkez bankalarının temel görevlerini yerine getirmeleri ve hükümetlerin taahhüt ettikleri iklim hedeflerini desteklemeleri için, kirli finansal akışları engellemek üzere harekete geçmeleri gerekiyor.”

Çin notu “vasat” olsa da sırada yer alıyor

Çin, 130 üzerinden 50 puan alarak bu yılın sıralamasında başı çekiyor. Çin’in aldığı puan karnede vasat olarak değerlendirilebilecek “C” notuna denk geliyor. Bu durum, Çin’in mali ve finansal kurumlarının kredilerini daha sürdürülebilir uygulamalara yönlendirmeye ilişkin adım attığını gösteriyor.

G20 ülkeleri genelinde fosil yakıtlara yönelik mali desteği anlamlı şekilde azaltan etkin politikalar bulunmuyor. Fosil yakıtlara ve ekolojik zararları olan faaliyetlere mali desteği azaltacak adımlar yerine, finansal şeffaflık, stres testleri ve yeşil finansal varlıklara yönelik kredilerin teşvik edilmesine odaklanılıyor.

Yazarlar, raporda karar vericilerin acilen harekete geçmesine ve bu açığı kapatmasına yönelik atılabilecek adımlara da yer veriyor. Bunlar arasında finansal varlıklarını sürdürülebilir olmayan faaliyetlerden çekme, benzer tutumu borç verme politikalarında uygulama, yüksek karbonlu sektörlere verilen borçlarda cezalandırma ve fosil yakıt yatırımlarının risklerini kapsayacak yüksek sermaye şartı yer alıyor.

Avrupa Yatırım Bankası “yeşil” derken, Dünya Bankası “fosil”e devam ediyor

Enerji Politikaları Takibi’ne dahil edilen Çok Taraflı Kalkınma Bankaları arasında Dünya Bankası Grubu (WBG), Avrupa Yatırım Bankası (EIB), Asya Kalkınma Bankası (ADB), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), İslami Kalkınma Bankası (IsDB), Amerikalılar Arası Kalkınma Bankası (IaDB), Asya Altyapı Yatırım Bankası (AIIB), Afrika Kalkınma Bankası (AfDB) ve Yeni Kalkınma Bankası (NDB) bulunuyor. Temiz enerjiye yönelik finansmanda dokuz çok taraflı kalkınma bankası arasında Avrupa Yatırım Bankası öne çıkıyor. Avrupa Yatırım Bankası’nın temiz enerjiye sağladığı altı milyar dolarlık finansman, fosil yakıtlara yönelik finansmanının yaklaşık dokuz katına denk geliyor. Fosil yakıt finansmanının büyük bölümünü ise Dünya Bankası Grubu sağlıyor. Dünya Bankası, 2018-2020 döneminde fosil yakıtlara 5,7 milyar dolar aktarmış durumda.

İlk kez kömüre finansman sağlanmadı

Kalkınma bankalarının finansman akışlarına ilişkin şeffaflık sorunu geçerliliğini sürdürse de, 2020 yılında ilk kez çok taraflı kalkınma bankalarının kömüre proje finansmanı aktarmadığı görüldü. Analiz, 2018 ve 2020 yılları arasında fosil yakıtlara aktarılan toplam proje finansmanının, 2015- 2017 dönemine göre yüzde 40 azaldığını gösteriyor. Doğal gaz, önceki iki yılda olduğu gibi 2020’de de kalkınma bankalarının fosil yakıtlara sağladığı desteğin yüzde 75’ini oluşturuyor. Bu rakam, doğal gaza sağlanan finansal desteğin tüm bankaların ele alması gereken öncelikli alan olduğuna işaret ediyor

Kalkınma Bankaları 2020’de yeşile 12, fosile 3 milyar dolar finansman sağladı

Enerji Politikaları Takibi (Energy Policy Tracker) ile Big Shift Global isimli konsorsiyum tarafından, dünyanın önde gelen dokuz büyük Çok Taraflı Kalkınma Bankası’nın proje finansmanı verilerinin değerlendirildiği bir rapor yayınladı. Rapor, pandeminin başlangıcından bu yana kalkınma bankalarının temiz enerji yatırımlarına en az 12 milyon dolar finansman sağladığını ortaya koyuyor. Buna karşılık fosil yakıtlara 3 milyar dolar finansman sağlandı.