Maliye’nin stok beyanı kontrolü panik yarattı

Gerçekten de günden güne panik atak bir toplum haline geldik. Medyada çıkan bir haberi, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan bir işlemi vb. yanlış anlayarak ve/veya alınganlık yaparak kendi kendimize panik olmaya başladık. Kabul edelim, artık bu hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi.

Son panik konumuz, Maliye’nin 7440 sayılı Kanuna göre yapılan stok beyanlarını kontrol etmesi!

Şimdi diyeceksiniz ki, bunda ne var? Bize göre de, bir şey yok. Ancak, Maliye’nin 7440 sayılı Kanun kapsamında yapılan stok beyanlarını kontrol etmesi sahada ciddi paniğe ve heyecana neden oldu!

Konu tam olarak ne ile ilgili?

Evet, konu, Maliye’nin 7440 sayılı Kanundan yararlanarak stoklarını düzeltmek amacıyla stok beyanında bulunan mükelleflerin bu beyanlarının doğruluğunu kontrol etmesi ile ilgili.

Stok beyanı en çok ilgili gösterilen iki düzenlemeden biri!

Hemen belirtelim, stok özellikle emtia stok beyanı, mükelleflerin yapılandırma yasalarında en çok ilgi gösterdiği iki düzenlemeden birisi.

7440 sayılı Yapılandırma Yasası uygulamasında da, mükellefler yine en fazla emtia stok beyanı düzenlemesinden faydalandı. Çünkü, emtia stok beyanı sağladığı avantajlar nedeniyle oldukça cazip! Emtia stok beyanı yapmanın avantajları şu şekilde sıralanabilir: Faturasız emtianın faturası Devletten alınmış oluyor, faturasız emtia, düşük oranda bir KDV ödenerek kayıtlara alınıyor, emtia stok beyanı için ödenen KDV indirim konusu yapılabiliyor. Bildirilen emtianın değeri kaç TL ise, o kadar para işletmeden vergisiz olarak çekilebiliyor. Devlet güvencesinde geleceğe yönelik risksiz, düşük KDV’li stok yaratılıyor.

Stok beyanının amacı neydi?  

Stok beyanı düzenlemesiyle; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan yani faturasız emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirme imkanı sağlandı (7440 sayılı Kanun, Mad. 6/1).

Stok beyanları nasıl yapıldı?

Kanunda; başvuru süresi içerisinde işletmelerde mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan yani faturasız emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların yasal kayıtlara intikal ettirilmek suretiyle kayıtların fiili duruma uygun hale getirilebileceği, makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak KDV hesaplanacağı ve ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödeneceği, makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu verginin, hesaplanan KDV’den indirilemeyeceği, ancak emtia üzerinden ödenen verginin genel esaslara göre indirilebileceği ancak iade edilmeyeceği belirtiliyordu (7440 sayılı Kanun, Mad.6/1).

Mükellefler de, bu düzenlemeye dayanarak işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını 3 Temmuz 2023 Pazartesi günü sonuna kadar KDV yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine verdikleri beyanname ve eki envanter listesiyle bildirdiler. Bu şekilde kayıtlara intikal ettirilecek emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar genel KDV oranına (yüzde 18) tabi ise yüzde 9; indirimli KDV oranına (yüzde 1, yüzde 8) tabi ise bu oranların yarısı (yüzde yarım, yüzde 4) kadar KDV hesaplanması ve ödenmesi gerekiyordu. Stok beyanı üzerine tahakkuk eden KDV’nin ödenmemesi stok beyanını geçersiz kılmıyor ancak, vergi dairelerinin beyan edilen ancak ödenmeyen bu KDV’leri 6183 sayılı Kanuna göre gecikme zammı uygulayarak takip ve tahsil etmeleri gerekiyor.

Önemli bir ayrıntı: KDV’den istisna olanlar için stok beyanı yapılamıyor!

Faturasız olarak satın alınmış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların “stok beyanı” kapsamında kayıtlara alınabilmesi için, mutlak suretle bunların teslimlerinin KDV’ye tabi olması ve 7440 sayılı Kanunda belirlenmiş oranlarda KDV ödenmesi gerekiyor. Dolayısıyla, teslimleri KDV’den istisna olan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarla ilgili olarak stok beyanından yararlanılması mümkün bulunmuyordu. Örneğin, teslimleri KDV’den istisna bulunan kitap, atık ve hurdalar için stok beyanında bulunulması söz konusu olamıyordu.

Maliye stok beyanında bulunanlardan riskli olanları tespit etti!

Maliye, başvuru süresinin bitmesinden sonra 7440 sayılı Kanun kapsamında yapılan stok beyanlarını analiz ederek ve belli kriterlere göre değerlendirerek, riskli ve gerçeğe aykırı beyanda bulunabilecek mükellefleri 2 liste halinde belirledi ve bu listeleri ilgili vergi dairelerine gönderdi.

Bu listelerde kimler var?

Stok beyanları riskli bulunan mükellefler iki liste halinde belirlendi:

Birinci listede, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme fiili nedeniyle özel esaslarda bulunan mükellefler yer alıyor.

İkinci listede ise, gıda teslimi dışında faaliyet gösteren ve emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını yüzde 1 KDV oranıyla beyan edip yüzde yarım KDV hesaplayanlar ile işletmenin esas faaliyet konusu dışında stok beyanında bulunanlar ve istisna kapsamında olan teslimlere ilişkin stok beyanı yapanlar yer alıyor.

Maliye vergi dairelerinden ne istedi?

Maliye, vergi dairelerinden, yaptığı analiz ve kriterler çerçevesinde oluşturduğu ve gönderdiği 2 listede yer alan “riskli ve gerçeğe aykırı beyanda bulunabilecek mükellefler”in stok beyanlarının doğruluğu ve gerçeğe uygunluğunun araştırılmasını ve kontrol edilmesini, fiili duruma uygun olup olmadığının kontrol edilmesini, bu beyanların doğru olmadığının anlaşılması halinde ise düzelttirilmesini istedi.

Maliye’nin bu şekilde sonradan kontrol etme ve inceleme yetkisi var mı?

Elbette var, bu beyanların doğruluğu ve yerindeliği Maliye tarafından her zaman kontrol edilebilir.

Peki, bugüne kadar stok beyanları kontrol edildi mi?

Evet, daha önce 7326 sayılı Kanuna göre yapılan stok beyanları kontrol edildi ve incelendi. Bu defa ikinci kez kontrol yapılacak.

Kaç mükellefin stok beyanı riskli bulundu?

Yaptığımız araştırma sonucunda, stok beyanında bulunan tüm mükelleflerin değil, sadece beyanları riskli bulunan ve yapılan analiz ve değerlendirmeler sonucunda 2 liste halinde belirlenen sınırlı sayıda mükellefin beyanlarının incelenmesi ve gerçek durumun tespit edilmesinin istenildiğini tespit ettik!  

Şimdi diyeceksiniz ki, kaç mükellefin stok beyanı riskli bulundu? Bize göre, yaklaşık bin mükellef!

Şimdi ne olacak?

Vergi daireleri, stok beyanları riskli bulunan mükelleflere birer yazı göndererek, stok beyanlarına ilişkin açıklama isteyecek, duruma göre söz konusu stokların fiilen var olup olmadığına dair yoklama yapacaklar, elde edilen verileri değerlendirerek, beyanların gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığını tespit edecekler.

Telaşa ve paniğe gerek yok!

Şu an için telaş etmeye ve panik yapmaya gerek yok, stok beyanları kontrol edilerek mükelleflere ya bir yazı gönderilecek ya da vergi dairelerine çağrılacaklar! Size  bu kapsamda bir yazı gelmediyse veya vergi dairesine çağrılmadıysanız telaş etmenize gerek yok, sizin stok beyanınız kontrol edilmeyecek!

Vergi daireleri ne yapacak?

Vergi daireleri yapacağı araştırma ve/veya yoklama sonucunda, stok beyanlarının gerçek durumu yansıtmadığını tespit ettiği mükelleflere bu beyanlarını düzelttirecek ve/veya düzeltecek, doğruluğunu tespit ettiği mükelleflerin stok beyanlarını ise geçerli kabul edecek!

Bu konuda başkaca bir işlem yapılamaz, yapılmamalı da!

Sonuç olarak;

Maliye’nin stok beyanlarını inceleyerek, riskli beyanları tespit etmesinde ve bu beyanları incelemesinde bir sıkıntı yok. Kaldı ki, bu tespitleri yapmak zaten Maliye’nin yetki ve sorumluluğunda. 2023 yılının bitmesine az bir süre kaldı, hala sahte belge ile uğraşıyoruz. Vergi incelemelerinin büyük bir kısmı, sahte belge düzenleme ve kullanma fiilleri üzerine.  Yine, Yargıya intikal eden uyuşmazlıkların büyük kısmı da maalesef bu konuda.  Özellikle ilk grupta yer alan mükelleflerin stok beyanlarının riskli bulunması biraz da bu yüzden!

Ne kadar acı bir durum, değil mi?