Liraya güvenen kazanmalı ki TL'nin cazibesi artsın

İster yerli ister yabancı olsun son bir yılda parasını TL araçlarda değerlendirenler kaybetmiş. Oysa liradan kaçışı durdurmanın ve liralaşmanın yolu ona güvenenlerin kazanmasından geçer.

Bundan bir yıl önce gösterge tahvilin faizi yüzde 14.19 ve mevduat faizleri ise yüzde 17 dolayındaydı. Dolar ise 7.3075 liraydı. Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon tahmini ise yüzde 9.4'tü. O tarihte bir yabancı yatırımcı 1 milyon dolarını Türkiye'ye getirip o günkü kurdan Türk tahvillerine yatırsaydı; bir yılda parasını 8.3 milyon liraya çıkaracak; bugünkü kurdan ana parası olan dolara döndüğünde ise eline 618 bin dolar geçecekti. Yani 382 bin dolar kaybedecekti.

Bundan bir yıl önce 1 milyon lirasını o günkü faizlerden TL mevduata yatıran bir Türk yatırımcının eline bir yıl sonra bugün 1 milyon 170 bin lira geçecekti. Oysa aynı yatırımcı 1 milyonunu geçen yıl 7.3075 liralık kurdan dolara dönseydi ve dolarları bugünkü kurdan bozup tekrar ana parası olan Türk Lirası’na dönseydi eline 1.8 milyon lira geçecekti.

Yerli ya da yabancı fark etmemiş; son bir yılda Türk Lirası’na güvenip parasını TL cinsi yatırım araçlarında değerlendirenler kaybetmiş. Ve bu durum bir ölçüde ekonomi yönetiminin politika tercihleri sonucu gerçekleşmiş.

Bu tablo lirasızlaşmanın, diğer bir deyişle dolarizasyonun ve TL'den kaçışın nedenlerinden biridir.

Enflasyonun yüzde 40 dolayında olduğu bir dönemde TL birikimi en az enflasyon kadar artmıyorsa tasarruf sahibi reel olarak kaybetmiş, yani servetinden yemiş demektir. Dolayısıyla bizim örneğimizdeki Türk yatırımcı en az 400,000 lira kazanıp parasını 1.4 milyona çıkarabilseydi reel olarak başa baş olacaktı. Oysa o bir yıl önce TL mevduatları tercih ederek 230,000 liralık reel bir kaybı tercih etmiş oldu.

"Bunlar geçmişin bilançosudur; bu kayıplar geçmişte yaşandı, biz geleceğe bakalım" diyebilirsiniz ama yatırımcıların portföy tercihlerini belirleyen faktörler arasında bunun gibi kayıp ya da kazançlar vardır.

Burada Merkez Bankası'nın da rolü vardır. Bir yıl önce onun açıkladığı enflasyon hedefine ve tahminlerine güvenerek TL'ye yatırım yapanlar kayba uğramışlardır. Çünkü Merkez Bankası enflasyonu öngörememiştir, fiyat istikrarını sağlayamamış, yatırımcıları yanlış yönlendirmiştir.

Ortada bu sonucu yaratan birçok neden sıralanabilir. Mesela kur bir yılda neredeyse ikiye katlanmış. Merkez Bankası başkanı "kur geçişkenliğinin enflasyonun artmasında çok büyük katkısı" olduğunu söylüyor. Ama unutmamak gerekir ki; kurun bu ölçüde amansız artmasına izin veren de Merkez Bankası'ydı.

Oysa Merkez Bankası 2021 başındaki para ve kur politikası duruşunu sürdürmüş olsaydı, an itibariyle ne kur ne de enflasyon bu kadar yüksek olurdu; ne enflasyon beklentileri böylesine bozulurdu; ne de tasarruf sahipleri böylesine kayıplara uğrarlardı. Türkiye ekonomisi daha düşük bir kur ve piyasa faizinin olduğu ortamda şimdikinden çok daha düşük bir enflasyon oranı ile makul bir hızda büyüyor olabilirdi.