Limon, limonata, limoncello
Geçenlerde bir video paylaşmıştım; Netflix’de gösterilen “USHER EVİ’NİN ÇÖKÜŞÜ” dizisinden alıntı. Acımasız açgözlü bir iş insanı ile onu suçlayan savcının diyaloğundan. Suçlanan kişi savcıya sorar: “Hayat sana limondan başka bir şey vermemişse ne yaparsın?” Savcı cevap verir: “Limonata.” Acımasız, açgözlü iş insanı “Hayır” der ve sözlerine devam eder: “Önce limonu iyice tanıtıp farkındalık ve aşinalık sağlayacaksın, sonra onu kıymetlendireceksin; ünlüler limon rengi ayakkabı giyecek, limon şeklinde mücevherler üretilecek, ünlü diyetisyenler limon kürleri tavsiye edecek ve bu süreç yayılarak, büyüyerek devam edecek. O zaman anlayacaksın ki hayat sana aslında bir değer bağışlamış.” Tabii ki dizide son sözler böyle değil, daha acımasız, daha vahşi. Ben yumuşattım, yazının amacına uygun hale getirdim.
Özün, sözü: Bazı yerlere bazı değerler varoluştan bahşedilir; kimisi kıymetini bilir, kimisi bilmez. Bazı yerler ise varoluştan şanssız kabul edilir; kimisi “coğrafya kader değildir!” deyip çabalar ve değer yaratır, kimisi şansına küsmekle kalır. Ülkemiz öyle bir yer ki hangi köşesine baksan varoluştan, tarihten bir şeyler bahşedilmiş; “kıymetini bil, kıymetlendir ki değerlensin!” der gibi. Sözü limondan açtığımıza göre mukayeseli istatistikleri paylaşmak gerekir: Dünyanın en büyük limon üreticisi Hindistan. Onu sırasıyla Meksika, Çin, Arjantin, Brezilya, İspanya ve Türkiye takip ediyor. Türkiye, dünya sıralamasında 6. sırada yer alan önemli bir üretici. Kimi sıralamalarda daha da yukarıda yer aldığı oluyor; 5’nci, 4’üncü gibi. Türkiye’de üretilen limonun ise yüzde 65’i Mersin’in Erdemli ilçesinde üretiliyor. Bu nedenle resmi kaynaklar ilçeyi “Limonun Başkenti Erdemli” olarak tanıtmakta; T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/alata
“Akdeniz’in incisi, Mersin’in göz bebeği, Çiftçimizin vazgeçilmezi olan Erdemli, Limonun %65′ini üreterek Başkent olmayı hak etmiştir. Limonun Başkenti Erdemli‘dir. Bu Proje ile; Erdemli‘nin adını dünyaya duyurmak, markalaşma yolunda Erdemli hak ettiği yerini bulması gerekir. Narenciyenin tümü yetişmesine rağmen, limon üretimi hat safhadadır. Ve %65′dir. Bu derece ile Erdemli Limonun Başkenti’dir. Hiçbir ürün çeşidinde bir ülkenin %65 rakamını yakalayan başka bir ürün çeşidi ve başka bir yer yoktur. Erdemli bunu çoktan hak etmiş ve Limonun Başkenti ismini vermekle geç kalınmıştır. Erdemli Denilince Herkesin Aklına, ” Limonun Başkenti ” Gelecektir. Erdemli Kazanacaktır. Erdemli’nin Limon Ticareti Hız Kazanacaktır. Bu amaçlarla “Limonun Başkenti Erdemli” projesi hayata geçirilmiş olacaktır.” Bu metni aynen, noktasına virgülüne dokunmadan ilgi web sitesinden aldım.
“Başkent” ya da “başşehir” eğer bir ülke yönetiminin merkezi anlamında kullanılmıyorsa diğer anlamı belli bir faaliyet ya da işin gerçekleştiği en önemli yer anlamına geliyor. Limon tarımsal üretiminin, ticaretinin gerçekleştiği en önemli yer Erdemli! “En önemli yer” olmak için sadece adet üstünlüğü yetmiyor; üret – sat, al – sat, kaç adet say!. Orada o faaliyet ya da işin bir kültürünün gelişip yerleşmesi gerekiyor. İnsanların merak edip ziyaret edeceği, deneyim yaşamak isteyeceği bir yer olmak gerekiyor. Türkiye, limon üretiminin neredeyse yarısını ihraç ediyor. Dünya limonata pazarının büyüklüğü ise 9 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Türkiye’nin bu pazarda payı nedir, böyle bir veriye erişemedim. Ancak “meyve suyu” ihracatı ile ilgili genel bir veri var; 400 milyon dolardan biraz fazla ile Türkiye 12. sırada. Fakat ihracata giden ürünlerin çoğunluğu meyve suyu konsantresi ya da püresi. Yani başka birileri bunlardan meyve suyu üretip, şişeleyip kendi markası ile pazarlıyor.
Haftanın Şehri: SORRENTO, İTALYA
Napoli’den çizmenin burnuna doğru gidildikçe kıyılar dikleşmekte, denizle dik yamaçlar arasına sıkışmış sevimli yerleşimler insanı cezbetmekte. Evet, buraları ünlü Amalfi Kıyıları. İlk rastlanan yerlerden biri Sorrento. 15 bin nüfuslu bu yer doğal güzelliği kadar yetiştirdiği limonlarla ünlü; Limon Şehri Sorrento! Onlar başkent dememişler, limon şehri demişler.
Yazılanlara göre, 1800’lü yıllardan beri Sorrento Limonu hem tadı hem de sağlığa katkıları nedeniyle ünlenmiş ve Amerika’ya kadar ihraç edilir olmuş. Yetiştiriciler dik yamaçlara teraslar kurmuş, zorlu koşullar altında üretimi bugüne değin sürdürmüşler. Denize olan mesafe ve saz hasırlar ile kestane ağacından destekler sayesinde soğuk esen rüzgârlardan korunuyor olması limona özellik kazandıran unsurlar. Hasat sadece elle yapılıyor, toprakla teması ve endüstriyel tarım yasak! Sorrento Limonu coğrafi işaret ile korunmakta. Başka bir limon için bu adı kullanmak yasak! Sorrento Limonu ile üretilen ünlü bir içecek de var; Limoncello! Bir limon likörü. Dünyaca biliniyor ve içiliyor. Bununla da kalmıyor, Sorrento civarında yer alan kıyı yerleşimlerin her biri limon kültürünü değişik biçimlerde yansıtan onlarca ürünün satıldığı sevimli dükkânlarla dolu; mumlar, çeşitli tekstil ürünleri, seramikler, şekerlemeler, magnetler, vb. İtalya limon üretimi sıralamasında miktar olarak Türkiye’nin altında yer alıyor; 9. ya da 10. sırada. Ancak limonuyla Türkiye’den ünlü ve daha çok kazanıyor.