Liderlik ve dürüstlük

“Evin varsa bir sıfır koymalısın varlıklar hanene, İşin varsa bir sıfır daha koymalısın, İş seninse üç sıfır daha koymalısın, İşin iyi gidiyorsa üç sıfır daha, Araban varsa bir sıfır, Yazlığın varsa bir sıfır daha, Daha sıralanabilir sıfırlar hanesi... Ancak, sağlığın varsa bir koyarsın başına, o zaman bütün sıfırlar anlamlı bir değere ulaşır. Yoksa sonuç sıfırdır, hiç uğraşmayasın boş yere…”

Vehbi Koç 

Lider bir yönetici

Bir şirketin yöneticilerine yönetim dersi veriyordum. Sıra liderlik fonksiyonuna gelmişti. Konuya girerken sınıfa şöyle bir soru sordum: “Sizin kuruluşun en iyi lideri kimdir”. Bir isim söylediler ve herkes bu ismi destekledi. (Yazılarımızda “ürün yerleştirme” (!) yapılmamaktadır. Bu nedenle söylenen isim yerine başka bir isim kullanacağım. Örneğin, Sinan diyeceğim).İlginç olan ise, Sinan Bey kuruluşun tepe yöneticisi değildi. Tepe yöneticisinin bir altında çalışan bir yönetici idi. Ve sınıftaki yöneticilerin hepsi de bu yöneticinin altında çalışmıyordu; değişik bölümlerden geliyordu. Herkesin üstünde anlaştığı bir lider bulmuştuk. Sıra liderliğin özelliklerine gelmişti. Sınıfa ikinci sorumu sordum: “Peki bu kişinin en önemli niteliği nedir”. O ana kadar yorumları ile öne çıkmış bir katılımcı şöyle dedi: “Hocam, bir çok niteliği sayılabilir. Bu niteliklerin çoğu da bizim yöneticilerin çoğunda var. Ama bir niteliği var ki, onu diğer yöneticilerden ayırır . Onu da bir takım sıfatlarla anlatması zor. Şöyle bir örnek vereyim. Şu anda Antakya’da bir toplantı yapıyor olsak. Ve de Sinan Bey “Hadi arkadaşlar, Suriye’ye giriyoruz” dese, bizi etkiler ve peşine takar, Suriye’ye gireriz”.

Söz konusu eğitimi verdiğim yılda henüz Suriye batağına girilmemişti. Ama Suriye meselesi gündeme yeni girmişti. İşe, Suriye Lideri Esat’a demokrasi dersi vermekle başlamıştık. Sonra iş, Emevi Camii’nde namaza gelmişti. Emevi Camii’nde namaz kılmak kesindi; sadece öğle mi, yoksa ilkindi mi konusuna karar verilmemişti. İşte bu nedenle, dersimdeki katılımcı böyle bir ortamda Sinan Bey’in liderlik niteliğini Suriye örneği ile anlatmıştı.

Liderlik ve nitelikleri

Yönetim literatüründe yöneticilik ve liderlik ayırımı çok tartışılan bir konudur. Yukardaki olaydaki katılımcı, aslında lideri yöneticiden ayıran en önemli özelliği, etkilemeyi dile getirmişti. Lider, izleyicilerini etkiler, onlara ilham verir, yol gösterir ve peşinde yola çıkarır.

Peki iyi bir liderde bulunması gereken nitelikler nelerdir?

Eğer merak eder Hazreti Google’a(!) sorarsanız sayısız giriş bulursunuz. Örneğin,”a good leadership quality” diye sordum ve karşıma 801 milyon giriş geldi. Türkçesini “iyi bir liderin nitelikleri” diye sordum; 2,6 milyon giriş geldi. Eğer  bu niteliklere de yıllar içinde bakarsanız listenin değişim gösterdiğini görürsünüz. Ayrıca herkesin üstünde anlaştığı tek bir liste yoktur. Ben de girişlere bir katkıda bulunacağım ve listemi vereceğim.

Lider, izleyicilerini etkilemek için iletişim becerileri gelişmiş biri olmalıdır. İzleyecilerinin ve diğer tüm paydaşlarının da gönlünü kazanması gerekeceğinden empatik olmalıdır.”Alçaklara kar yağıyor üşümedin mi; sen bu işin sonunu düşünmedin mi?” türküsünü dinlememek için stratejik düşünmeli ve ona göre davranmalıdır. Her şeyi ben bilirim sanısı ile her şeye maydonoz olmamalı ve delege etmesini bilmelidir. Çevresindeki dalkavukların sözlerine kanarak “Alçacık dağları ben yarattım, orta ölçeklilerin de projesini ben yaptım” dememeli, haddini bilip alçakgönüllü olmalıdır.

Bu listeyi fazla uzatmayacağım. Ekleyeceğim çok önemli bir niteliğe aşağıda değineceğim.

Liderlik varlığındaki “bir”

Yukarıda Vehbi Koç’un bir deyişine yer verdim. Eğer bu kalıbı liderlik becerileri için kullanırsak sonuç ne olur? Acaba liderliğe uygulanmış kalıptaki “bir” hangi niteliktir? Bu nitelik, dürüstlüktür.

Dürüst lider, sözünde ve davranışlarında doğruluktan ayrılmayan, doğru kişidir. Özü ve sözü birdir. Ele talkını verip, salkımı kendi yutmaz. Kendi hamburger yerken başkalarına vejetaryen nutukları atmaz. Herkese karşı ve her yerde dürüsttür. İçerdekilere  başka, dışardakilere başka konuşmaz. Hak yemez, başkalarının yemesine de göz yummaz. Dürüst liderin otağı Tapduk Emre’nin dergâhı gibidir, odunun bile eğrisi giremez. Dürüst liderin çevresi de kendisi gibi dürüst kişilerle çevrilidir.

Dürüst lider, kendisine emanet varlıkları korur. Dürüst lider, kendisini dürüstçe eleştirenlere karşı da dürüst olur; doğru söyleyenleri dokuz köyden kovmaya kalkmaz.

Sonuç

Eğer bir lider dürüst değilse, iyi bir lider değildir; diğer bütün iyi nitelikleri sıfırlanır. Dürüst olmayan liderlerle çıkılan yollar iyi bir yere, selamete çıkmaz.