Kurumlar vergisi beyannamesinin düzenlenmesinde dikkate alınacak 2023 yılı önemli düzenlemeleri

Kurumlar vergisi beyan dönemine sayılı günler kaldı. Tam zamanı olduğunu düşünerek, beyannamenin düzenlenmesi sırasında dikkate alınacak 2023 yasal düzenlemelerinden önemli gördüklerimi özetlemek istedim.

Kurumlar vergisi oranı ve ihracattan elde edilen kazanca indirimli oran uygulaması

15 Temmuz 2023 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7456 sayılı Kanun’la, bir taraftan kurumlar vergisi oranı 5 puan artırılırken (Başta finans kuruluşları olmak üzere, belirli bazı kurumlarda %25’ten %30’a, diğer kurumlarda %20’den %25’e), bir taraftan da ihracattan elde edilen kazançlara uygulanan indirim 1 puandan 5 puana çıkartıldı.

Değişiklik, kurumların 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere, yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.

İlk düzenlemede ve 7456 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik sonrasında sadece ihracat yapanlar bu indirimden yararlanırken, 7491 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle, aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak imalatçı veya tedarikçi kurumların, dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına da bu indirimin uygulanması sağlandı.

Özetlenen her iki düzenleme de 2023 yılı kurum kazançlarına uygulanmak üzere yürürlükte.

Taşınmaz ve iştirak satış kazancı istisnası

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi çerçevesinde, taşınmaz satışından elde edilen kazancın %50’si kurumlar vergisinden müstesna iken, 15 Temmuz 2023 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7456 sayılı Kanun’la, bu tarihten itibaren iktisap edilen taşınmazların satışından elde edilen kazançlarda istisna uygulamasına son verildi, daha önce iktisap edilen taşınmazların, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra satışında uygulanan istisna ise kazancın % 25’i ile sınırlandırıldı.

Bu değişiklik doğrultusunda, 2023 yılında taşınmaz satışından elde edilen kazanç için uygulanan istisna, satış tarihine bağlı olarak iki farklı oran kullanılarak hesaplanacak.

Kurumların iştirak hissesi satışından elde edilen kazancın %75’i istisna. Bu istisna ile ilgili 2023 yılında yapılmış bir değişiklik yok.

Yurt dışı iştirak kazançları

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde öteden beri bir yurt dışı iştirak kazançları istisnası var. Bu düzenlemeye göre, yurt dışında yerleşik şirketlerin sermayesine iştirak eden kurumların, bu iştiraklerinden elde ettikleri iştirak kazançları; yurt dışı iştirakin anonim veya limited şirket olması, en az %10 sahiplik, en az 1 yıl süre kesintisiz elde tutma, iştirak kazancının en az %15 fiili vergi yükü taşıması (bazı faaliyetlerde kurumlar vergisi oranında) ve kazancın beyannamenin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye getirilmesi koşullarıyla kurumlar vergisinden müstesna.

Özetlediğim düzenleme herhangi bir değişiklik olmaksızın yürürlükteyken, 28 Aralık 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7491 sayılı Kanun’la yapılan bir düzenlemeyle, yukarıda sayılan koşullar aranmaksızın; iştirak payını elinde tutan şirketin yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %50 sine sahip olması ve kazancın elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmesi koşullarıyla, yurt dışı iştiraklerden elde edilen iştirak kazançlarının %50’sinin kurumlar vergisinden müstesna tutulması öngörüldü.

Bu düzenlemeyle birlikte, özellikle yurt dışı iştiraklerden elde edilen ve %15’in üzerinde vergi yükü taşımayan kâr payları için de, koşulların sağlanması durumunda istisnadan yararlanmak mümkün hale geldi.

Yeni düzenleme, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girdi. Dolayısıyla yeni düzenleme, Nisan ayında verilecek kurumlar vergisi beyanlarında da uygulanacak.

Yatırım fonlarından elde edilen kazançlara ilişkin istisna

Girişim sermayesi yatırım fonları dışındaki yatırım fonları katılma paylarından elde edilen kâr payları, katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler ve bu katılma paylarının değerlemesinden kaynaklanan değer artış kazançları için uygulanan kurumlar vergisi istisnasına 15 Temmuz 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7456 sayılı Kanun’la son verildi.

Yapılan değişiklik, bu tarihten itibaren iktisap edilen yatırım fonu katılma payları için uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.

Kur korumalı mevduat kapsamında elde edilen kazançlarda istisna

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 14. maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında, kurumların 31 Mart 2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 30 Haziran 2024 tarihine kadar Türk lirasına çevirerek mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda, söz konusu hesapların dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere, vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar kurumlar vergisinden müstesna.

Maddeye göre Cumhurbaşkanı’nın bu istisnayı, 30 Haziran 2024 tarihine kadar her bir geçici vergi veya yıllık hesap dönemleri sonu itibarıyla kurumların bilançolarında yer alan yabancı paralar için ayrı ayrı veya birlikte uygulatma konusunda yetkisi var.

Cumhurbaşkanı bu yetkisini, 30 Haziran 2022 tarihinden 30 Haziran 2023 tarihine kadar her üç aylık dönem sonları itibariyle kullandı. En son 29 Temmuz 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7408 sayılı Kararla, 30 Haziran 2023 tarihli bilançolarda yer alan yabancı paraların, 2023 yılı sonuna kadar Türk Lirası’na dönüştürülmesi ve dönüşümle elde edilen Türk lirası varlığın mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirilmesi durumunda, bu hesapların dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançların kurumlar vergisinden müstesna tutulması sağlandı.

Hizmet ihracından elde edilen kazançlarda indirim

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde yer alan düzenlemeye göre, Türkiye’de yerleşmiş olmayanlara Türkiye’den verilen ve yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, veri saklama, ürün testi, sertifikasyon, veri işleme ve veri analizi hizmetlerinden elde edilen kazancın % 50’si beyanname üzerinde kurumlar vergisi matrahından indirilebiliyordu.

2023ında 7491 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle;

- Yukarıda sayılan faaliyetlerden elde edilen kazançlara uygulanan istisna oranı % 50’den % 80’e çıkartılırken,

- Kazancın elde edildiği hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihe kadar tamamının Türkiye’ye transfer edilmesi şartı getirildi.

Değişiklik, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girdi. Dolayısıyla yeni düzenleme, Nisan ayında verilecek kurumlar vergisi beyanlarında da uygulanacak.

İştirak alımıyla ilgili bazı finansman giderleri

12 Mart 2023 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7440 sayılı Kanun’la, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin üçüncü fıkrasında yapılan değişiklikle, iştirak alımıyla ilgili finansman giderlerinin, kanunun 19. maddesi kapsamında yapılan devir işlemleri sonrasına isabet eden kısmının da devralan şirkette gider olarak dikkate alınabilmesi sağlandı.

Düzenleme, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girdi. Bu düzenleme gereği, 2023 yılı kurum kazancının tespitinde, iştirak alımıyla ilgili finansman giderlerinin devir sonrasına isabet eden kısmının gider olarak dikkate alınması mümkün.

İhracatta götürü gider uygulaması

28 Aralık 2023 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7491 sayılı Kanun’la, ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık işleriyle uğraşanalar için öngörülen götürü gider uygulaması kaldırıldı.

Değişiklik, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girdi. Bu düzenleme gereği, götürü gider uygulaması Nisan ayında verilecek kurumlar vergisi beyanlarında son defa uygulanacak.