Küresel ticaret hem fiyat hem miktar bazında arttı
Dünya ve Türkiye ihracatının 2021’de canlı seyrediyor olmasının önemli nedenlerinden biri küresel fiyat artışları. Bu, sürekli olarak görebileceğimiz bir şey değil. Fiyat artışlarının ticarete etkisi uzun süredir 2021’deki kadar yüksek olmadı.
Basit bir mantık yürütelim. Ne satarsanız satın, cironuz ya da ihracat gelirinizi sattığınız malların miktarı ve fiyatı belirler. Sattığınız malın miktarı hiç değişmezken, piyasadaki satış fiyatı iki katına çıkarsa, cironuz da ikiye katlanır. Ancak bu sizin performansınızdan değil, piyasadaki fiyat gelişiminden kaynaklıdır. Sizin satış fiyatınız ya da satış miktarınız ürünlerinizdeki nitelik gelişiminden dolayı rakiplerinizden daha iyi bir performans gösterdiyse; bu durumda “işler iyi” demek mümkün.
TİM verilerine göre bu yılın ilk 10 ayında ihracatımız miktar bazında yüzde 15,5 artarak 144,2 milyon tona ulaştı. Sattığımız mal miktarı yüzde 15,5 artarken, fiyatlarımız ortalama yüzde 15 yükselmiş. Kritik olan soru şu: Bizdeki miktar ve fiyatlar dünyaya paralel bir artış mı gösterdi, yoksa bu artış bize mi özgü?
Dünya Ticaret Örgütü’nün 2005’ten bu yana açıkladığı küresel ticarete konu olan sanayi ürünlerine ait fiyat endeksi, pandeminin başından bu yana yükseliş gösteriyor. Endeks, yaz aylarında şimdiye kadarki en yüksek düzeyine ulaştı. Bunu pek çok ürünün fiyatlarında da gözlemliyoruz.
Dünyadaki genel durum ile kendimizi kıyaslamak için Dünya Ticaret Örgütü verilerini inceledim. DTÖ’de sadece ilk iki çeyrek verileri var. Bu nedenle mukayeseyi ilk 6 ay için yapabiliyoruz.
DTÖ’ye göre dünya ihracatı dolar bazında yılın ilk çeyreğinde yüzde 17, ikinci çeyreğinde yüzde 46 artış gösterdi. Miktar bazında büyüme, ilk çeyrekte yüzde 5,1, ikinci çeyrekte yüzde 22,5 oldu. Fiyatların etkisi ise ilk çeyrekte yüzde 11, ikinci çeyrekte yüzde 19,2 düzeyinde gerçekleşti.
Türkiye ihracatı dolar bazında yılın ilk çeyreğinde yüzde 17, ikinci çeyreğinde yüzde 69 artış gösterdi. Miktar bazında büyüme ilk çeyrekte yüzde 7,8, ikinci çeyrekte yüzde 31 dolayında iken fiyat artışları sırayla yüzde 8,5 ve yüzde 29.
İkinci çeyrekte Türkiye, Dünya geneline göre hem miktar artışında hem fiyat artışında daha iyi bir performans yakalamış. Bu güzel performansı hem ticaret, hem büyüme verilerinde görüyoruz. Yılın ikinci yarısında ait veriler netleştikçe, yine benzer bir resim göreceğiz. Ancak 2022’de bu canlılığı görme olasılığı yüksek değil.