Küresel ısınma ve fay hatları
KEVSER ERTÜRK
Dr. Y. Müh. Mim.
Küresel ısınma sonucu eriyen buzullar yeni fayları oluşturmaz ancak eski mevcut fayları tetikler ve deprem zamanını öne çeker. Kaliforniya’daki St. Andreas ve Türkiye’deki Kuzey Anadolu fay hattı büyük benzerlik göstermektedir. Küresel ısınma sonucu her yıl sıcaklık 1.5- 2 derece artmaktadır. İklim panellerinde atmosfere salınan sera gazları kuraklık ve selleri artırıp mevcut fay hatlarını tetiklemektedir. Bu önlenmezse, yıkıcı deprem ve afetler, aşırı hava olayları, beslenme bozuklukları ve ölümler kaçınılmaz olacaktır.
O halde ilk işimiz küresel ısınmayı önlemek olmalıdır. Dünyada küresel ısınmayı önlemek için uluslararası toplantılar ve protokoller yapılmaktadır. 1997’de Kyoto protokolü oluşturulmuştur, Türkiye bunu 2008’de girmeyi kabul etmiştir. Küresel ısınma ile dünyada ekolojik dengeler, mevsim normalleri üstünde sıcaklıklar, eriyen buzullar, yükselen deniz seviyesi ve kasırgalar artmış durumdadır. Bunların nedeni tekno bazlı insan davranışlarıdır. Atmosfere yayılan gazlar CO2 ve sera gaz molekülleriyle yayılan kızılötesi ışınlar atmosferin alt katmanlarını ısıtmaktadır. Okyanus üstü ısının artması ve rüzgârlarla çekilen ısı kasırgaların şiddetini artırmaktadır. Geçmiş yıllarda ABD’yi vuran Katrina bunun en güzel örneğidir. New Orleans’ın %80’i sular altında kalmıştır. Binlerce ölü ve evsiz… Buna rağmen küresel ısınma için önlem alınması için oluşturulan Viyana, Rio, Kyoto, Jokawesburg gibi bilimsel zivrelere ABD karşı çıkmıştır.
1770’ten bu yana %50 arttığı bilinen CO2 oranının iki kat artmasıyla 2100’de hava sıcaklığında 5.8’lik artış beklenmektedir. Küresel ısınmaya sera gazları, petrol, kömür, katı atıklar ve eksoz gazları neden olmaktadır. Cep telefonları da suçlu kabul edilmektedir. Eriyen buzulların ağırlığı altında yeryüzü tabakası ani esneyerek İzlanda’da patlayan volkan, Norveç kıyılarındaki heyelan, İskandinavya-Britanya kıyılarındaki tsunamiler devam edecektir. Zira küresel ısınmayla fay hatları tetiklenmektedir. MC Gaire küresel ısınmanın jeolojiyi tetikleyeceğini söylemiş, Alman Andrea Hamper deprem tetiklenmelerinden bahsetmektedir. ABD Utah bölgesinde göller çekilip depremler oluşmuştur. Küresel ısınma deniz seviyesini yükseltip çölleşmeyi arttırıp şiddetli yağmur ve afetlere yol açacağı kaçınılmaz. Küresel ısınmanın fiziksel etkilerinden bahsederken ekonomik etkilerini de göz ardı etmememiz gerekir. Yerleşim alanlarını fay hatlarına dere yataklarına yapmayı engellerken, deprem bölgelerinde hafif elemanlarla küçük parçalı panel prefabrik sistemlerle endüstriyelleşmiş yapım ve modüler tasarım desteklenmelidir. Bütün bunlarla beraber ilk işimizin küresel ısınmayı engellemek olduğunu unutmamalıyız. Sıfır karbon şehirler, iklime dayanıklı biofilik mekan tasarımları (doğal malzeme, doğal ısıtma, doğal havalandırma) önceliğimiz olmalıdır.