Kredi kartlarına nefes
Bir yıl önce aylık yüzde 2,81 olan kredi kartı faizi artan faiz oranları neticesinde aylık yüzde 4,25’e çıktı ve kredi kartları kullanan binlerce insan 2024 yılında temerrüde düştü. 2023 yılının ilk yedi ayında temerrüde düşen kart kullanıcısı 461,946 iken 2024’ün ilk yedi ayında yüzde 70 artarak 784,374’e çıkmıştır. Bizim tahminimize göre Eylül 2024 sonunda bu sayıya 250,000 kişi daha eklendi ve sayı 1 milyonu geçti. Kredi kartlarında TGA (Tahsili Geciken Alacaklar) 2023 yılı sonunda yüzde 1,3’ten yüzde 2,8’e çıkarak 43.8 milyar TL’ye ulaştı. TGA içindeki payı da yüzde 0,1’den yüzde 0,3’e çıktı. İhtiyaç kredilerinde de benzer bir trend var. 2023 yılı sonunda TGA ihtiyaç kredilerinde yüzde 2,9 iken şimdi bu oran yüzde 3,6’ya çıkarak 46 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. KOBİ kredilerinde ise TGA oranında önemli bir değişiklik yoktur. 2023 yılı sonunda yüzde 1,8 olan oran şimdi yüzde 1,9 olup çok az değişmiştir. KOBİ’lerin 71.3 milyar TL TGA vardır.
Bu trendin devam edeceğini düşünüyoruz. 2025-2027 yıllarını kapsayan OVP’de 2025 yılında işsizlik oranı artarken büyüme hedefi de düşürülmüştü. 2024 yılında yüzde 9,3 olarak tahmin edilen işsizlik oranı 2025 yılında yüzde 9,6 olarak belirlendi. BİST 100 endeksi içinde olup 30 Haziran 2024 finansallarını açıklayan 79 firma arasından 33 tanesi net karını arttırırken 46 tane firmanın net karında geçen senenin aynı dönemine göre düşüş kaydedilmiştir. Bu göstergeler şirket tarafında talep zayıflığının getirdiği kar sorunu ile karşı karşıya olduğunu göstermektedir. Bu bilgilerin 2024 ilk yarı yılına ait olduğunun dikkatinizi çekmek isterim. 3 ve 4. çeyrek şirketler açısından biraz daha zor geçecek. Dolayısıyla istihdam ile ilgili sorunların artma olasılığı yüksek zaten şu anda yüzde 8,8 olan (3,167,000 işsiz var) işsizlik oranının bu yılın sonunda yüzde 9,3 olarak OVP tahminlere koydu. Bu tahmin en azından iş gücüne katılım oranı değişmez ise yaklaşık 169 bin kişinin yıl sonuna kadar işini kaybedeceğini gösteriyor. Dolayısıyla kredi kartlarındaki TGA sorunu bir süre daha devam edecek.
BDDK 26 Eylül 2024 kararı ile isteyen kart hamilinin bireysel kredi kartlarına ilişkin olarak karar tarihi itibarıyla, dönem borcunun ödenmesi gereken asgarî tutarı ödenmemiş olan bireysel kredi kartlarının mevcut borç bakiyelerinin kart hamilleri tarafından talep edilmesi durumunda en fazla 60 ay ile sınırlı olmak üzere yapılandırılabilmesine ve İhtiyaç kredilerine ilişkin olarak ise karar tarihinden önce kullandırılan ve karar tarihi itibarıyla anapara ve/veya faiz ödemelerinin tahsili 30 günden fazla geciken ihtiyaç kredilerinin borç bakiyelerinin, borçlu tarafından bu karar tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde talep edilmesi durumunda, en fazla 60 ay ile sınırlı olmak üzere yeniden yapılandırılabilmesi kararı almıştır. Bu karar ile bireyler bir süre rahatlayacaklar.
Sonuç olarak yüksek enflasyon ile mücadelede artan politika faizi nedeniyle bireyler ve şirketler finansal güçlerini korumak için zorlanıyorlar. 2021 ve 2022 yılında düşük faiz şirketlerin mali yapılarının güçlenmesini sağlamıştı. 2023 yılında bu pozisyonlarını koruyan şirketler 2024 yılının ikinci çeyreğinden itibaren zorlanmaktadır. Ödenmeyen çek ve senetler, konkordato ve 2024/6. Ayından sonra artan TGA bize önemli bir trend gösteriyor. Temmuz 2024’te yüzde 8,8 olan işsizliğin artması kaçınılmazdır. Zaten OVP’nin de işsizlik oranı tahmini bunu göstermektedir. Bankaların TGA oranı geçen hafta itibariyle yüzde 1,73’e kadar çıktı. 30 Haziran 2024’te bu oran yüzde 1,53 idi. BDDK’nin aldığı bu karar bireyleri biraz rahatlatacaktır.