Korona, vatandaşa ‘yetkinlik ve bilim’i sorgulamayı öğretecek

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, Dünya Türk İş Konseyi (DTİK) üyesi iş
insanlarıyla aynı anda bilgisayar başına geçti.

Dünyanın çeşitli ülkelerindeki 500 Türk iş insanının bilgisayar ekranına, Harvard Üniversitesi Genetik ve Karmaşık Hastalıklar Bölümü Başkanı Prof. Gökhan Hotamışlıgil ile Massachusetts Institute of Technology (MIT) iktisat profesörü Daron Acemoğlu’nun canlı görüntüsü yansıdı. DEİK bünyesindeki Türkiye Amerika İş Konseyi’ne (TAİK) ABD’de hizmet veren danışmanlık şirketi Mercury’den Süheyla Tayla’nın yönettiği oturumda ilk sözü Prof. Gökhan Hotamışlıgil aldı:

-Kovid-19, tanıdığımız ailenin tanımadığımız bir üyesi. Sars ve Mers’ten farkı, semptomlar ortaya çıkmadan bir başkasına bulaşması. Aslında Sars’ın ölümcül etkisi daha yüksekti. Kovid-19’un ise yayılma hızı çok yüksek.

Koronanın dünyanın bütün ülkelerine yayıldığını belirtti:

-Dünyanın tüm ülkeleri birbiriyle bağlantılı. O nedenle Kovid-19 dur durak dinlemeden yayılıyor. İlaç ve aşısı henüz bulunmadığından dünya acizlik yaşıyor. Pandeminin çözümünün kolay olmadığını, insan ve yönetim faktörünün işi değiştirebildiğini vurguladı:

-Kovid-19, bütün dünyada “yetkinlik” ve “bilim”in önemini ortaya çıkardı. Halklar, devletin ve
siyasetçinin “bilime verdiği önem”i, kadroların “yetkinliğini” sorgulayacak.

Dünyada Kovid-19’a karşı hazırlık eksikliğinin dikkati çektiğini kaydetti:

-Aslında dünyada birçok ülkenin elinde Sars ve Mers’le ilgili hazırlanmış raporlar vardı. Ancak,
siyasetçiler uzakta duran tehlikeye dönük yatırım yapmaya sıcak bakmadı.

Yaşanan sorunun global olduğunun altını çizdi: -Çözüm arayışları ulusal ölçeklerde yürütülüyor. Oysa çözümün de küresel olması gerekiyor. Kovid-19’un sağlıkla ilgili öne çıkaracağı bir uzmanlığa dikkat çekti:

-Halk sağlığı uzmanlığı çok gerilere düşmüştü. Şimdi bu alanın önemi daha iyi anlaşıldı. Önümüzdeki dönemde halk sağlığı uzmanlığı konusunda patlama yaşanacak.

Dünyanın bu salgınla birlikte çıkaracağı bir başka dersin altını çizdi:

-Biyolojik bir olay, dünyayı bombalardan, gelişmiş silahlardan daha fazla sarstı. Belki bundan sonra sağlık ve tıbbi cihazlara yatırıma ağırlık verilir. Sağlık sisteminin yetersizliğinin yarattığı
sancıyı ABD örneği ile anlattı:

-ABD’de nüfusa göre doktor ve hastane yatağı varlığı çok düşük. Ayrıca, sağlık hizmetlerinde muazzam eşitsizlik var. Önümüzdeki dönemde başta ABD olmak üzere birçok ülkede sağlık sisteminin yetersizliğinin çözümü konusu şiddetle gündeme gelecek. Harvard Üniversitesi’nin bulunduğu Boston’a değindi:

-Boston, ABD’de hastane varlığı açısından çok önemli bir merkezdir. Şu anda doluluk yüzde 95’in üzerinde. Bu noktada Çinli öğrencilerinin sürprizini paylaştı:

-Çin’den bana bir paket geldi. Harvard’dan mezun Çinli birkaç öğrencim maske, eldiven, sterilizasyon malzemeleri göndermiş. Nitekim Boston’da maske, eldiven bulmak zor. “Bilim” ve “yetkinlik”… Aklımızdan çıkarmayalım…

Sağlıkla ilgili yetkinliği olanlar devreye girmeli

PROF. Gökhan Hotamışlıgil, Türkiye’de test sayısı arttıkça vaka sayısının da hızla artmasının söz konusu olduğunu belirtti:

-Sağlık kapasitesini daha da artırmaya dönük adımlar atılmalı. Mevcut doktor ve sağlık personelinin sağlığının iyi korunması gerekiyor. Harvard Üniversitesi’nin bulunduğu Boston’dan örnek verdi:

-Burada tıp fakültelerindeki 4’üncü sınıf öğrencilerine lisans verilip, devreye girmeleri sağlanıyor. Türkiye’de de sağlık konusunda yetkinliği olanlar devreye alınmalı. Korona ile mücadeleyle ilgili şu mesajın altını çizdi:

-Tara, test et, yakala, izole et, takip et.

Hastalığı atlatandan yapılacak test yol gösterici olacak

PROF. Gökhan Hotamışlıgil, Kovid-19’u atlatanlara “serolojik test” yapılmasının önemine işaret etti:

-Yapılacak testler, hastalığı nasıl atlattıkları konusunda bize yol gösterir. Türkiye’nin de bu konuda adım atabileceğini belirtti:

-Ülkemizde bunu yapabilecek onlarca üniversite ve merkez var. Ardından Türkiye’ye dönük şu mesajı verdi:

-Türkiye, mutlaka ve mutlaka “bilim” ve “yetkinlik” çıtasını yukarı taşımalı.

Şirketlere ve vatandaşa destek çıkışı hızlandırır

PROF. Daron Acemoğlu, Kovid-19 salgınının ekonomiler üzerindeki etkisine ABD örneğinden girdi:

-ABD’de hayat şu anda yüzde 50 durmuş durumda. Bu, işlerin yüzde 30 küçülmesini işaret ediyor. Büyük resesyonlarda şirket batışlarının yüzde 3 düzeyinde yaşandığını anımsattı:

-Pandemi, çok daha fazla şirket batışlarına yol açacak gibi görünüyor. Bu noktada hükümetlerin attığı adımlar üzerinde durdu:

-İş dünyasına, şirketlere, vatandaşa verilebilen desteğin büyüklüğü, ekonomik toparlanmanın hızını belirleyecek. Destek büyüdükçe çıkış hızlı olacak. 2008 krizini anımsadı:

-2008 krizinde yaşananlar, bugünküne göre çok küçük kaldı. ABD, şirketleri, vatandaşı ve piyasaları kapsayan 2 trilyon dolarlık bir paket açtı. Bunun arkası gelebilir. Kovid-19 atlatılana kadar destek muslukları açık tutulabilir mi?

Sağlıkta boşluklar var, güçlendirilmeli

PROF. Daron Acemoğlu, Kovid-19 penceresinden küreselleşmeyi değerlendirdi: -Küreselleşmenin hem pozitif, hem de negatif etkisi oldu. Küreselleşme, Kovid-19’un hızlı yayılmasına yol açtı (negatif etki). Ancak, birçok ülke birlikte önlem arıyor (pozitif etki). Kovid-19’un ortaya koyduğu boşluklara işaret etti:

-Devlet kurumlarının iyi çalışmadığı ve sağlık sistemlerinde ciddi boşluklar olduğu görüldü. Çin’in Kovid-19’u otoriter yöntemlerle frenlediğine dikkat çekti:

-Acil durumlarda geçici olarak bu yöntemlerin kullanılması devletler tarafından benimsenebilir.
Devletlerin toplumun refahını hedeflerken iki alanı ön planda tutması gerektiğinin ortaya çıktığını vurguladı:

-Eğitim ve sağlık sisteminin güçlendirilmesi…