Körfezden doğrudan yatırım olarak 21 yılda 13 milyar dolar geldi
Önce bir önerim var; başlığı bir kez daha okuyun! Okudunuz; Körfez ülkelerinden 21 yılda, hatta bu süreye bu yılın ilk 5 ayını da ekleyin, 21 yıl 5 ayda doğrudan yatırım olarak 13 milyar dolar gelmiş. Bu biraz umut kırıcı değil mi...
Bugünlerde gözümüz Körfez ülkelerinden gelecek dövizde. Ne yapıp edip bir şekilde döviz temin etmemiz gerekiyor ama Batı’dan beklediğimizi pek bulamamış olmalıyız ki döndük dolaştık yine Körfez ülkelerine umut bağladık.
Bu ülkeler son dönemde can suyu olacak şekilde döviz sağlamadı değil. Borç verdiler, swap yaptılar... Ama biz istiyoruz ki doğrudan yatırım yaparak döviz getirsinler.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son Körfez ziyaretinde bu konunun da üstünde durulduğu ve olumlu gelişmeler sağlandığı bizzat Erdoğan tarafından açıklandı. Artık beklenti çıtamızı yukarı çekmiş durumdayız ve Türkiye’de doğrudan yatırım yapılmasını bekliyoruz.
Öyle mevcut varlıkların satılması da değil kastedilen. Kazma toprağa vurulacak; sıfırdan bir tesis kurulacak, böylece yeni üretim, yeni istihdam sağlanmış olacak.
En iyi yatırım bu tür olanlar tabii ki bu ama Türkiye son yıllarda böylesi yatırımları çekmekte zorlanıyor. Peki acaba Körfez ülkelerinden doğrudan yatırım çekme şansımız var mı ya da bu şans ne kadar?
Zor, çok zor!
Bir kere yabancının Türkiye’de yatırım yapmaktan kaçınmasına yol açan olumsuzluklar ortadan kalkmış değil. Ekonomideki dalgalanma ve belirsizlik, hukuk sistemine olan güvenin zayıflaması başta olmak üzere bir dizi dezavantaj var. Bunlar genel sorunlar ve yabancı tüm yatırımcıların gözünü korkutuyor.
Ama Körfez ülkeleriyle ilgili başka bir sorun var.
Bir başka ülkede doğrudan yatırım yapmak için iyi kötü bir bilgi ve teknoloji birikimine sahip olmak gerekir.
Körfez ülkelerinin hangisinde bu var?
Bu tür birikimleri sıfırdır denilemez ama bu ülkeler yoğun bir şekilde böylesi bir gelişmişlik düzeyine sahipler mi?
Paraları var, ona kimse itiraz etmiyor zaten, ancak kendi ürettikleri ve başka bir ülkede yatırım yapacak boyuta vardırabildikleri bir teknolojileri var mı?
Şimdiye kadar da yatırım yapmadılar
Yazımızın başlığına ve girişine dönersek...
Körfez ülkelerinin en azından bir kısmı çok zengin ama şimdiye kadar Türkiye’de o kadar az doğrudan yatırım yapmışlar ki...
Veriler 2002 yılı başından bu yılın mayıs ayı sonuna kadar olan 21 yıl 5 aylık dönemi kapsıyor. “Başlangıç niye 2002” sorusu sorulabilir; Merkez Bankası’nın yabancıların Türkiye’de yaptıkları yatırımlara ilişkin veri seti o yıldan başlıyor çünkü.
Neredeyse 21.5 yıla yaklaşan bir dönem... Yabancılar Türkiye’de toplam 182.8 milyar dolarlık yatırım yapmış. Bu tutarın yalnızca yüzde 7 oranındaki 13 milyar dolarlık kısmı Körfez ülkelerine ait, yalnızca yüzde 7’si.
13 milyar doların ülkelere dağılımı da şöyle:
“Birleşik Arap Emirlikleri 5.3 milyar dolar, Katar 3.2 milyar dolar, Kuveyt ve Suudi Arabistan 2’şer milyar dolar, Bahreyn 542 milyon dolar, Irak 12 milyon dolar.”
Ne kadarı sıfırdan yatırım, meçhul
Bu arada Körfez ülkelerinden 21.5 yıla yakın dönemde 13 milyar dolar geldi gelmeye ama bu tutarın tümünü sıfırdan doğrudan yatırım olarak da görmemek gerek.
Bir kere Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi verilerinde gerçek doğrudan yatırımların ne kadar olduğunu göremiyoruz, bu detay yok. Dolayısıyla 13 milyar doların mutlaka bir kısmı Türkiye’ye varlık edinmek, kurulu bir şirketi satın almak ya da ortak olmak yoluyla getirilmiş dövizdir.
Gayrimenkul hariç
Ancak şu detay kesin. Bu 13 milyar doların içinde gayrimenkul alımı için getirilen döviz yok.
Gayrimenkule gelen döviz ödemeler dengesinde doğrudan yatırımlar başlığı altında olmakla birlikte ayrı bir kalemde izlenebiliyor.
Şimdi yeniden başlığa ve yazının özüne dönüp soralım:
“21 yıl 5 ayda varsayın ki hepsi sıfırdan yatırım için ancak 13 milyar dolar getiren Körfez ülkeleri geçtik üç beş ayı, birkaç yıl içinde bile 10-15 milyar dolarlık doğrudan yatırım yapabilir mi? Diyelim bu düzeyde bir yatırım yapılabilir, peki bu ülkeler Türkiye’de ne tür yatırımlar yapmayı planlıyor?”
