KOBİ’lere yılın ikinci yarısına ilişkin yol haritası
2024 yılının ilk yarıyılı bu hafta sonu tamamlanıyor. 1 Temmuz Pazartesi itibariyle yılın ikinci yarısına giriş yapmış olacağız. Yarıyıl bitiş ve başlangıç tarihleri reel sektör açısından önemli derecede kritik viraj niteliğindedir. Yılın artık geride kalmış olan altı aylık döneminin karnesi çıkarılır. İlerideki altı aylık dönemi iyi değerlendirmek ve başarılı bir yıl geçirmek için hangi adımların atılması gerektiğine dair planlamalar yapılır. Belirli bir strateji dahilinde yıllık bütçesini oluşturmuş şekilde seneye giriş yapmış olan firmalar, bu zaman aralığında bütçe performans ölçümleme kriterlerine göre karnelerini çıkarıp genel durumlarını gözden geçirirler. İşte tam da bu zaman aralığında olduğumuz günlerden geçiyoruz.
2024 yılı, enflasyon ile mücadele çerçevesinde sıkı para politika uygulamalarının devam edeceği zorlu bir yıl olarak görülüyordu. Nitekim geride kalan altı aylık dönemde öyle oldu. Şirketler, hanehalkları, emekli, asgari ücretli, öğrenci, genç, orta yaşlı toplumun hemen her kesimi olarak epeyce bir zorlandık. Önümüzdeki altı aylık dönemde rahat nefes alabileceğimiz günlerin olduğunu söylemek ne yazık ki gerçekçilikten uzak olur.
Nasıl olmasın ki? İçeriği merakla beklenen ve toplumun yine geniş kesimini zorlayacak içerikte olacağı düşünülen bir vergi paketi kapı eşiğinde beklerken, asgari ücrete zam yapılmayacağı açıklanmış iken, enflasyonun yıl sonunda merkez bankasının hedefinin üzerinde olması beklentisi hakim iken, TL mevduatlar yıllık yüzde 50’li seviyelerden aşağılara gerilediği zaman halen TL varlıklara ilginin devam edip etmeyeceği şüpheli iken belirsizlik ve öngörülemezlik yine varlığını sürdürmeye devam ediyor.
KOBİ’ler işte böyle bir ortamda yılın ikinci altı aylık dilimine giriş yapıyorlar.
Peki, nasıl bir ön hazırlık yapmalı?
İhracat ile uğraşan KOBİ’ler için çizeceğim en olası senaryoya göre, küresel açıdan güçlü ABD doları teması yıl sonuna kadar devam edecektir. Fed’den Kasım ayında bir faiz indirimi bekliyorum. Avrupa Merkez Bankası’ndan Ekim ya da Aralık aylarında da ikinci faiz indirimi gelecektir. Euro/dolar paritesinin yılın ikinci yarısını ağırlıklı olarak 1.075 – 1.060 bant aralığında geçireceğini düşünüyorum. Hatta 1.06 seviyelerinin de altına geri çekilmeler olabilir.
Hammadde alımlarına ilişkin dolar/TL kuru açısından planlama yapacak olanlar ise Eylül’den sonraki dönemde kur artış hızında biraz yükselişi hesaba katabilirler. En düşüğünden yıl sonu dolar/TL kuru 38TL diye tahminde bulunsak bile bugünkü artık 33TL seviyesinden yüzde 15 oranında yükseliş demek. Şu andaki yatay seyrin yaz aylarında da devam edeceğini düşünürsek yılın son çeyreğinde aylık bazda yüzde 4’e varan kur artışları görebiliriz. Yıl sonunda muhtemelen Kasım ya da Aralık aylarında Merkez Bankası’ndan bir faiz indirim denemesi olacaktır diye bekliyorum. İhracat gelirlerine ve döviz girişine ülkenin daha da çok ihtiyacı olacağından yılın son döneminde ihracatın finansmanına yönelik kredilere erişim imkanlarında iyileşmeler olacaktır. İhracat ile uğraşan KOBİ’ler yılın ikinci yarısına yönelik bu girdi verileri kullanarak bütçeleme çalışmaları yapabilirler.
Sadece yurtiçi pazara hitap eden ve asgari ücretli çalışan kadrosuna sahip olan KOBİ’lerin personel giderlerinde yılın ikinci yarısında artış olmayacak. Akaryakıt ve enerji maliyet kalemlerinde ise artışlar söz konusu olacaktır. Küresel faktörler etkisiyle jeopolitik tansiyon Brent petrol fiyatının 83 dolar altına sarkmasına pek izin vermeyecektir. Diğer yandan akaryakıt üzerinden alınan vergiler kanalıyla artış olacaktır. ÖTV gelirlerinin payı 2023 bütçesinde yüzde 16.6 idi, yüzde 17.8 olarak gerçekleşmişti. 2024 bütçesinde yine geçen yıl gibi yüzde 16.6 seviyesi korundu. Ancak bu yıl da geçen yıl olduğu gibi bu payda bir artış olacaktır. Bu artış da petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV’den gelecek görünüyor.
Dış finansmana ihtiyaç duyan KOBİ’ler, çok zor biliyorum ama, birkaç ay daha dayansınlar. Yıl sonuna geldiğimiz zamanlarda krediye erişim imkanları şu anda olduğundan nispeten daha kolay olacaktır. Faiz maliyeti de şu anda olduğundan daha düşük olacaktır diye bekliyorum. Bu dönemler geldiğinde kredi başvurularına arzu ettikleri yanıtları alabilmeleri için KOBİ’ler Eylül ayı sonuna kadar olan dönemi mali verilerini kuvvetlendirmek üzerine çalışarak geçirmeliler. KOBİ patronları, finans ve muhasebe departmanlarının yöneticileri ile hemen bugünden çalışmalara başlayarak 2024 yılı 9 aylık mali verilerinin nasıl görüneceğine yönelik planlarını yapmalılar.