KKM’yi saldık, keşke adres gösterseydik
Kur Korumalı Mevduattan para çıkacak mı? Aslında bunu anlamak için piyasayı izleyeceğiz. Ancak bundan daha önemli soru, KKM’den çıkan paranın, nereye gideceğidir. Özellikle rekor faiz artışı ile KKM kararını takdim-tehir (visa versa) yapmışken… Önce faizi artırıp sonra KKM kararı çıkmalıydı.
Ancak bu sayede KKM’den salınan paranın TL mevduatına yöneltilmesi için piyasa şartlarının oluşturulacağı izlenimi verilebilirdi. Altyapısı yeterince düzenlenmeden alınan KKM kararını ben, kendi iş yapma kültürümüzün temel kodlarına bağlıyorum; “önce ateş edip sonra nişan almak…”
BÜTÜNCÜL BAKIŞ OLMAYINCA KAPSAYICI ÇÖZÜM DE YOK
Ekonomide alınan her karar, bir diğer uygulama ile uyumlu olmak zorunda. Buna “bütüncül bakış” diyoruz. Misal KKM’den para çıkarken konut alımında kredilendirme oranını düşürmemen gerekirken biz tersini yaptık. Önerim; KKM’den çıkana konuta gitmesi için banka, avantajlı kredi verebilsin.
Yatırım seçeneklerini çoğaltırsan KKM’den çıkan paranın dövize akışını da zorlaştırmış olursun. Banyo zeminini dahi, tabana dökülen suyun akara doğru meyletmesi için eğik yapmak gibi… Oysa biz ne yaptık? KKM’den çözülsün de nereye giderse gitsin dedik adeta… Saldım çayıra, mevlam kayıra…
İKİ SORU İKİ CEVAP
Peki, KKM’den çıkan şirketler nasıl davranıyor?
KKM’den çıkanlara cazip faiz önermezsen, dövize gitmesi kaçınılmaz olur. Dünden örnek; bir şirket; dövizden dönme KKM’sine bankanın önerdiği faizi az bulduğundan parasını çekip 18 milyon doları anında satın almış. Buyurun cenaze namazına. MFÖ şarkısı gibi; niyet neydi, akıbet ne oldu bak…
Şirketlere 10 mbs upload sınırı getirilmesine ne demeli?
Ülkemizin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kurumu, tüm kurumsal internet bağlantıların upload hızını 10 MBit /sec ile sınırlandırmış durumda… Bu; her şirkete 100 litre benzin kotası koymak gibi. Kırtasiyeci de 100 litre kullansın, lojistikçi de… Bilişim sektörü şaşkın; acaba şirketleri Elon Musk’un Starlink’ine ya da Equinix’e mahkum etmek mi? Nasıl ki KKM’den çıkanları dövize yönelten gaflet varsa, şirketleri de ya dışarıya gitmeye ya da yabancılara mahkûm kılmaya doğru adeta teşvik ediyoruz.
Başka bir sorun; kuyum sektörü…” Bana saldığın vergi, kota yüzünden şirketimi yurtdışına taşıyorum. Zira dışarıda altının kilosu 64 bin $ iken bana içeride 67 bin $ maliyet çıkarıyorsun, neden?”
not:
ORTALAMA EKONOMİK AKIL İLE ORTAK EKONOMİK AKIL FARKI
Ortalama akıl; her kafadan bir ses çıkmasıdır. Tüm önerileri bir torbaya koyarsın ve ortalamasından çıkan tutarsız, çoğu birbiriyle çelişen yönlerini sorgulamadan devreye alırsın ve başarısız olursun.
Ortak akıl ise her aklı alır, aralarındaki etkileşimi gözetip, “önemli-öncelikli” tasnifi ile bir strateji geliştirirsin. Yol haritanı, tarafların ortak katılımları, üzerinde uzlaşılmış akıllıca karara göre çizersin.
Biz genelde, ortalama akılla iş yapan kültürden geliyoruz. Herkesi memnun etme gayreti yüzünden tarafların kendi yararını maksimize etmesine göz yumuyoruz. Fakat birinin çıkarını gözetirken diğeri mağdur oluyordur. Misal ihracatçı rekabetçi kur istiyor ve dolar 40 lira olsun diyor. O hedef tutsun diye 40 lira yaparsak, enflasyon hedefi ne olacak? İşte bu, ortalama akıl defosudur.
Ortalama akıllar (daha doğrusu yarım akıllılar) öneri getire dursun; alınan kararlar şayet ortak bir davaya hizmet etmiyorsa, KKM’den çıkış örneğindeki gibi adeta dolar artsın diye çalışıyoruz. Bize bireysel, kurumsal, sektörel maksimizasyon kararları değil; “Türkiye Optimali” yönünde kararlar gerekiyor. Daha iyi bir Türkiye, daha yetkin bir yönetim, daha müreffeh bir toplum talep etsek?