Kızıl elma, inovasyon mudur?

Soruya yanıt vermeden önce kaseti biraz geriye saralım ve inovasyonun temellerine dönelim. Sanatçıların işi yaratıcılıktır. Kaşiflerin işi keşiftir, mucitlerin işi icat. İnovasyon girişimcilerin işidir. Diğer bir ifade ile inovasyon ekonomik (business) bir terimdir. Yani ortada pazara ulaşan ve başarılı olan (müşterinin para ödemeye değer bulduğu) bir ürün yoksa inovasyon yoktur. Bu bakımdan Kızıl Elma an itibari ile iyi bir Ar-Ge’dir ama henüz inovasyon değildir. Çünkü prototip ötesinde nihai ürün henüz ortaya çıkmamış ve gelir üretmemiştir. Bayraktar TB2, satışı yapıldığı için inovasyon diyebiliriz. İnovasyon; gelir yaratan yeniliktir. Ar-Ge, inovasyonu garanti etmez. Tarihte çok başarılı Ar-Ge projeleri inovasyona dönüşmeden kaybolup gitmiştir. Bazen sıfır Ar-Ge ile inovasyon yaparız. Sektöre ve stratejiye göre değişir.

Dikkatli okuyucularım tam da bu noktada şu soruyu sorabilir: sen daha önce Togg’a inovasyon dedin. Orada yine nihai değil prototip ürün var. Doğru. Fakat Togg ticari bir girişim. Müşterisi nihai tüketici. Pazar hazır. Bu saatten sonra nihai ürünün çıkmama ihtimalini düşünmediğim için inovasyon dedim. Savunma sanayisi inovasyonun gri bölgesidir. Müşteri genelde devlettir. Serbest piyasa koşulları tam olarak işlemez. Örneğin devletin ambargo koyduğu bir başka ülkeye ürünü satamazsınız. Ayrıca ürünler tüketici ihtiyaçları düşünülerek geliştirilmez. Dinamikler çok farklıdır. Genel olarak savunma sanayisinde ürünleri (silahları) bizatihi devletin kurumları üretir ve amacı gelir üretmek değildir. Amaç; ülkesi savunmasını, halk sağlığını veya vatandaşın güvenliğini sağlamak olabilir. O yüzden genel olarak savunma sanayi projeleri inovasyon değil Ar-Ge projeleridir.

ABD’de deki meşhur yetişkin bezi vakasını ele alalım. Belirli yaşın üzerinde pek çok insanda idrar sorunları yaşanması üzerine Depend markası yetişkinler için bez geliştirmiştir fakat ürün başarısız olmuştur. Çünkü kaba ve ses çıkartan bebek bezlerinden farksızdır. Tüketici bebek bezine benzer ürünlerden hoşlanmamıştır. Ar-Ge ekibi ürünü iyileştirmiş, normal iç çamaşırından farksız hale getirmiştir. Ürünün ses çıkartmayan, konforlu, ergonomik iç çamaşırından farksız hale gelmesi Ar-Ge’dir. Ar-Ge mühendisleri kendilerinden bekleneni yapmıştır ama ürünün satışları halen düşüktür. Nedeni araştırıldığında ürünün bebek bezleri ile aynı reyonda olmasının insanları rahatsız ettiği anlaşılmıştır. Bunun üzerine ürün yetişkin iç çamaşırı reyonuna alınmıştır. Satışlar biraz hareketlenmiştir ama istenilen noktadan henüz uzaktır. Daha derin araştırmalar sonucunda insanların ürünü almadan önce görünümünden emin olmak istedikleri anlaşılmıştır. Bunun üzerine ambalaja şeffaf bir pencere konularak sorun giderilmiş ve söz konusu ürün kendi segmentinde satış rekorları kırmıştır. Ar-Ge, ne ürünün reyonunun değişmesi gerektiği ile ilgilenir ne de ambalaj tasarımın değişmesi gerektiği ile. O süreçler inovasyon ekibinin işidir. İnovasyon, Ar-Ge’yi kapsar ama çok fazlasıdır. İnovasyon ekibi ihtiyacı/problemi anlamadan reyona kadar her adımı yönetir, orkestra eder.

Ekonomilerin büyümesi için elbette Ar-Ge gereklidir ama yeterli değildir. Asıl inovasyonlara ihtiyacımız var. 200 yüz yıl önce yapılan bir icadın üzerine sıfır Ar-Ge ekleyerek sadece yeni bir iş modeli ya da ambalaj tasarımı ile başarı inovasyonlara imza atabiliriz. Bizim gibi ülkelerde radikal inovasyonlar için korumacı tutumlara ya da denge politikalarına değil; 10. köye gitmeye hazır cesur insanlara, delilere ve aktivist bir ruhla durmadan, yorulmadan koşanlara ihtiyaç var.