Kiram ne kadar artacak kâbusu?
Eylül ayının gelmesi ile birlikte okulların açılması, yaz tatilinden dönüş; ev sahibi-kiracı tartışmalarını yeniden gündeme getirdi. Zira enflasyon (TÜFE) %80,21. Konutta kira artışını %25 ile sınırlayan yasa yürürlükte. Peki, yürürlükte ama olaylar günlük hayatın pratiğinde nasıl işliyor?
Yeni düzenlemeye göre 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilenen ve 5 yılı geçmeyen sözleşmelerde, kiralara %25’in üzerinde artış yapılamayacak. Ancak birçok kiracı; ev sahiplerinin %25’in üzerinde artış istediğinden şikâyetçi...
Ev sahipleri; %80’lik enflasyon oranı karşısında izin verilen kira artışını sorguluyor. Sitelerdeki kiracılar büyük bir dayanışma içerisine girseler de whatsApp grupları içerisinde dönüp duran mesajlarla sınırlı kalıyorlar. Bu da enflasyonun toplum barışını bozucu etkilerinden birini oluşturuyor.
Mahkemeler, ev sahibi-kiracı davalarıyla dolup taşıyor. Yasalar kiracıyı korurken ev sahipleri de mağdur oldukları beyanında… Doğrudur, evinin kira geliriyle geçinen de var. Fakat bazı ev sahipleri, elektrik, doğalgaz aboneliklerini kiracıya aktarmıyor ki onu çıkarmak istediğinde gazı elektriği kesilsin ve hayatını zorlaştırarak evi boşaltsın.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Türk halkı ağırlıklı olarak gayrimenkul yatırımı yapar? Kirada oturanların oranı nedir?
TÜİK tarafından yayımlanan son Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’na göre kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı %57,5. Kirada oturanların oranı %26,8, lojmanda oturanların oranı %1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %14,6.
Kirada olanlar borçlarını ödeyebiliyor mu?
Taksit ödemeleri veya borçları olanların oranı %63,7. Nüfusun %6,6'sına bu ödemeler yük getirmezken %23’üne çok yük getiriyor. Hanelerin %60,8'i evden uzakta 1 haftalık tatil masraflarını, %38,3'ü iki günde bir et tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, %33,4'ü beklenmedik harcamaları, %20,5'i evin ısınma ihtiyacını, %62,9'u eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan ediyor.
NOT
KREDİ KARTI BORCU ÖDEYEREK HAYAT GEÇER Mİ?
Ev sahibi ile kiracıların uzlaşamamaları yeni krizleri de kapıda sıraya diziyor. Çünkü sadece kira değil, ödenemeyen kartlar da sırada bekliyor. Enflasyonist ortam herkesi uzun vadeli borçlu haline getirdi.
Daha ayın başında eksi bakiyelerle hayata başlıyoruz. Hiperenflasyon yüzünden fiyatlar doludizgin artarken ücretler bu artışa yetişemiyor. Zira esnaf, sanayici, tüccar; enflasyon yükünü anında veya az gecikmeli olarak güncelleyebiliyor. Fakat sabit gelirliler ancak bunu yılda bir kez (asgari ücret örneğinde 2 kez) yapabiliyorlar.
Aslında ekonominin matematiğine dinamit koyan Heterodoks dedikleri sistemde, üretici de ilave maliyet yükünü fiyatına yansıtmakta zorlanıyor. Zira durgunluk söz konusu… Bildiğim gerçek şudur; %150 ile üretip ve %80 ile tüketerek varılacak bir mutlu son yoktur ekonomide…