Kariyer Yolculuğu
Disney Channel çocuk yıldızı Bridgit Mendler, oyunculuğu bırakıp Harvard’da yüksek lisans ve MIT'de doktora yapmış. Şimdi de uydu istasyonları üzerine bir start-up kurmuş. Bu haber vesilesiye giderek artacağını düşündüğüm ‘çoklu kariyer’ kavramını konuşalım.
Eskiden kariyer tek bir alanda, hatta tek bir işverenle yapılan bir yolculuktu. Otuz yıl çalıştığı fabrikadan emekli olduğunu gururla anlatan işçiler, senelerce görev yaptığı okulun hafızası olan öğretmenler, en düşük seviyeden işe girip şube müdürlüğüne yükseldiğini anlatan bankacılar...
Artık böyle kariyerler pek yok. Nitekim kendi kariyerimde de çeşitli ülke, sektör ve rol değişiklikleri yaşadım. Bunun pek çok sebebi var. İş piyasası taleplerinin değişmesi, bireylerin kişisel gelişim ve tatmin arayışlarının dönüşümü, teknolojik ilerleme sayesinde esnek çalışmanın yaygınlaşması ve sektörler arası hareketliliğin artması. Ancak belki de en önemli etken, hayatın uzaması. Birleşmiş Milletler’e göre, doğumda yaşam beklentisi 1950’de 46,5 yıldan günümüzde 71,7 yıla çıkmış. Bunun 2050’de 77,3’e varması öngörülüyor. Bunun doğal sonucu, insanın faal olarak geçirebileceği yılların artması.
Çoklu kariyerin pek çok yol haritası var. Mesela, ‘masanın diğer tarafına geçme’. Danışmanlık yapanların şirketlerde yöneticiliğe, şirket yöneticilerinin danışmanlığa geçiş yapması hayli yaygın. Mesela, sektör değiştirme. Perakende sektöründen bir satışçının bir telekom firmasına transfer olması buna bir örnek. Mesela, ek/ yan görevler. Bir yöneticinin bir üniversitede yarı zamanlı ders vermesi veya bir vakıf faaliyeti için ciddi zaman ayırması. Mesela seri girişimcilik. Bir start-up kurup onu başarıyla sattıktan sonra yeni bir girişim için kolları sıvayan pek çok örnek var.
Tabii daha iddialı kariyer değişimleri de var. Mesela Terminatör filminden tanıdığımız Arnold Schwarzenegger. Avusturyalı bir vücut geliştiricisi olarak başladığı kariyerine Hollywood aktörü olarak devam etti ve Amerika’nın en büyük eyaleti olan Kaliforniya’nın iki dönem valiliğini yaptı.
Peki, kariyerlerinde çeşitlilik sağlamak isteyenler ne yapmalı? Beş temel konudan bahsedebiriliz. Birincisi, ilgi alanlarınızı ve mevcut yeteneklerinizi belirlenmek. Pek çok kültürde ‘kendini tanı’ nasihatinin olması tesadüf değil. İkincisi, bu çerçevede hedefler koymak. Burada kişisel-profesyonel ve kısa vade-uzun vade hedef dengesi çok kritik! Üçüncüsü, bu çerçevede geliştirmeniz gereken bilgi ve becerileri elde etmek. Internet sayesinde tarihin en çok kaynağa en kolay ulaşılan döneminde yaşıyoruz – bunu ne kadar değerlendirebildiğimiz şüpheli. Dördüncüsü, fırsatlara erişebileceğiniz bir kişisel network oluşturmak. Beşincisi, fırsat karşınıza çıktığında hareket edebilecek esneklik ve kararlılığa sahip olmak. Büyük tercihler (ülke değiştirme, girişimciliğe başlama) yapmak isteyen tanıdıklarımda bu hususun en kritik mesele olduğunu gördüm.
Yazımızı yıllarca Facebook’un tepe yöneticisi olan Sheryl Sandberg’ün bir sözüyle tamamlayalım: ‘Kariyerler artık merdivenler değil, tırmanılacak dağlardır.’